۲- تئوری سود- خطر^[۷۰]

این معیار مختص به کالاهایی است که اگر چه خطراتی نیز دارند اما فوایدی نیز در بر دارند و کسی که از فواید آن استفاده می‌کند بایست هزینه زیان های آن را بپردازد این امر به ویژه ‌در مورد خودرو حائز اهمیت است بزرگترین عیب اتومبیل را ‌می‌توان آلوده کردن هوا دانست که بر میزان آلایندگی­ها می ­افزاید و مطابق این معیار می توان کسی را که از فواید آن استفاده می‌کند مسئول جبران این زیان دانست. این نظریه در فقه امامیه به قاعده الغرم بالغنم مشهور است. «من له الغنم فعلیه الغرم»هرکس از چیزی سودی می‌برد در مضراتش نیز شریک است.

‌بنابرین‏ هرکس سودی عایدش می­گردد، چنانچه در اثر عمل مستقیم یا غیرمستقیم وی زیانی نیز حاصل شود مسئول جبران آن ‌می‌باشد. خاستگاه فلسفی این امر را ‌می‌توان عدالت اصلاحی دانست. هر جایی که توازن و تعادل را به طور نامشروعی برهم خورد نظام حقوقی در راستای برقراری عدالت اصلاحی وارد عمل می­ شود.

۳- معیار میانه^[۷۱]

این معیار در واقع تلفیقی از دو روش فوق است که مطابق آن دادرس ‌بر اساس اوضاع، شرایط و صلاحدید خویش می‌تواند از هر یک از معیار های فوق پیروی نماید. در واقع طبق این معیار علم قاضی به یاری وی شتافته تا بر اساس گزینش­گری از میان دو روش فوق بپردازد.

ب)مسئولیت مدنی ناشی از عیب تولید خودرو

در این نوع مسئولیت برخلاف عیب طراحی که ناشی از ضعف دانش یا فناوری است در فرایند تولید کیفیت قطعات در سطح استاندارد و مطلوب نیست که می‌تواند آثار سوء و پیامد های منفی داشته باشد.در این زمینه ممکن است خودروساز علی رغم طراحی مطلوب و مناسب با به کار بردن مواد اولیه نامرغوب و ارزان جهت دستیابی به سود بیشتر اقدام ورزد.

«عیب در تولید ممکن است نوعی یا شخصی باشد:گاه خط تولید کالایی ناقص است و همانند فرضی که طرح ساخت کالا نادرست است،همه فرآورده های از ان نوع معیب می شود؛ولی در نوع عیب های از اینگونه در اثر خطای سازنده پاره ای از مصداق ها عیب پیدا می‌کند:مانند این که در بطری شیر نوشابه ای مگسی مسموم می افتد و خسارتی به بار می آورد یا پیچ های چرخ اتومبیلی محکم نمی­ شود و در حال حرکت واژگون می‌گردد:عیبی که به طرح و خط عمومی تولید ارتباط ندارد و کمتر از عیب در طرح رخ می­دهد. به همین جهت،عیب در تولید را عیب عملی نامیده اند، در برابر عیب در طرح که نظری است.تمیز عیب در تولید آسان است،زیرا کالای معیب با سایر مصداق های آن که همه در خط تولید باید یکسان باشد تفاوت دارد و این مقایسه عیب در تولید مبیع را مشخص می‌کند؛در حالی که مبنای قیاس در عیب طراحی مشخص نیست و به سختی معلوم می شود.»^[۷۲]

‌بنابرین‏ مسئولیت ناشی از عیب تولید به طریق اولی مسئولیت مبتنی بر تقصیر است و بار اثبات بر دوش مصرف کننده خودرو می‌باشد.بدین ترتیب که وی بایست کیفیت پایین و نا مطلوب قطعات خودرو و رابطه سببیت را میان عامل زیان و زیان وارده را اثبات نماید.بدین گونه است که مسئولیت مدنی خودروساز تحقق می‌یابد.به طور خلاصه آنکه،مسئولیت مدنی ناشی از عیب تولید بر مبنای مسئولیت تقصیر است و نظریه خطر یا فرض تقصیر کارگر نمی باشد.

ج- مسئولیت ناشی از عیب انتفاع یا بهره برداری

طبق این نظریه تولیدکننده بایست نحوه انتفاع و بهره برداری مناسب را به مصرف کننده آموزش داده و هشدارهای لازم را در زمینه معایب آن گوشزد نماید.این موضوع معمولا در هنگام فروش خودرو به همراه دفترچه راهنما تحقق می‌یابد:و در این دفترچه راهنما خودروساز نحوه استفاده،امکانات و هشدارهای لازم را در آن متذکر می شود.این امر موجب می‌گردد تا مصرف کننده به طرز بهینه و مطلوب تری از خودرو استفاده نموده و کمتر دچار نقص و خرابی گردد.

«رویه قضایی فرانسه در آغاز میان تعهد به آگاه سازی و عیب فرقی نمی گذاشت و در واقع فروشنده را به آگاه سازی از دو چیز متعهد می‌دانست: آگاه سازی مشتری از وضعیت مبیع (عیب) و آگاه سازی وی از نحوه استعمال مبیع و دادن هشدار از خطاهای پنهان آن. در کامن لا نیز فقدان راهنمایی و هشدار، نوعی عیب کالا محسوب می شود. اما خود مبحث تعهد به آگاه سازی و تکلیف تولید ‌کنندگان و فروشندگان ‌در مورد راهنمایی و هشدار، به اندازه کافی وسیع مهم هست که بتوان آن را در ذیل مبحثی جدای از خیار عیب مورد بحث قرار داد.»^[۷۳]

البته لازم به ذکر است که هشدار و تذکر همواره نمی تواند رافع مسئولیت تولید کننده باشد و عیب در تولید و طراحی را پوشش داده و بی اثر نماید. بلکه تولید کننده بایست حداکثر تلاش خویش را در رفع عیب خودرو نموده و با تمام توان و تکنولوژی سعی در به حداقل رساندن نارسایی ها نماید و به نظر می‌رسد که تشخیص این موضوع پس از ارجاع به کارشناسان خبره بر عهده دادگاه می‌باشد. اما در مواردی که عیب تولید آشکار شده است و خودرو ساز از طریق اعلان عمومی یا اعلام مشتریان و مصرف کنندگان فراخوان عمومی جهت مراجعه و رفع عیب می‌دهد،در صورت عدم مراجعه مبری از مسئولیت در صورت وقوع حادثه زیانبار می شود.این موضوع ‌در مورد اتومبیل های سواری پژو ۴۰۵ ساخت سال های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۱ به دلیل آتش سوزی های متعدد مشهود بود.لازم به ذکر است ذر این زمینه به نظر می‌رسد اعلان عموممی کارگشا نمی باشد و خودروساز بایست علاوه بر آن حتی­الامکان به تمامی مصرف کنندگان اعلام خطر و ضروریت مراجعه به شرکت را متذکر شود.

۳-۱-۲- مسئولیت مدنی ناشی از عیب تولید در قبال اشخاص متضرر (نظریه خطر)

مسئولیت مدنی سازندگان خودرو را در قبال اشخاص ثالث مسلماًً تحت مسئولیت قراردادی نمی­ توان گنجاند.چرا که اساساً اصل نسبی بودن قراردادها این امکان را مگر در مواقع استثنایی فراهم نمی سازد که قرارداد و آثار آن به ثالث تسری یابد.لذا موضوع ضمان قهری و یا نظریه خطر در این باب مفتوح است.بدین معنا که مسئولیت مدنی ناشی از عیب تولید در برابر سایر اشخاص را در ذیل کدام نظریه مسئولیت مدنی (ضمان قهری یا نظریه خطر)بایست جست و جو کرد؟در ضمان قهری همان گونه که بیان داشتیم تقصیر همواره بر خلاف اصل است و بایست عنصر تقصیر توسط مدعی اثبات و محرز گردد.از این رو زیان‌دیده بایست میان غیب تولیدی خودرو و زیان وارده رابطه سببیت را برقرار و بدین ترتیب مسئولیت مدنی خودرو ساز را اثبات نماید.

اما در نظریه ایجاد خطر تقصیر کارفرما یا تولیدکننده به دلیل ایجاد محیطی خطرناک مفروض است،و وی عوض سودی که از این کالای خطرناک می‌برد بایست خسارت آن را نیز متحمل شود.لذا با توجه ‌به این امر که اتومبیل نیز به دلیل سرعت بالا خطراتی را برای اشخاص ثالث ایجاد می‌کند و آمار تصادفات به ویژه در ایران مؤید این مطلب می‌باشد که اتومبیل ممکن است در زمره کالاهای خطرناک به شمار آورد.^[۷۴] این در حالی است که تحقیقات مرکز پژوهش مجلس سه عامل نیروی انسانی،جاده وکیفیت وسایل نقلیه را از عامل تصادفات جاده ای نام برده است.^[۷۵]

اندونزی

دولت اندونزی از اختصاص یارانه مستقیم به فرآورده‌های نفتی برای حمایت از اقشار کم درآمد و خانوارهای فقیر استفاده می‌کند. در نتیه فرآورده‌های نفتی در اندونزی کمترینقیمت را در مقایسه با کشورهای آسیای جنوب شرقی دارد. این یارانه‌ها بیش از ۱۰ درصد بودجه دولت را به خود اختصاص داده و سبب زیان‌های اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی شده است. بازنگری دولت در پرداخت یارانه به فرآورده‌های نفتی باعث افزایش درآمدهای ارزی و کاهش ‌آسیب‌های زیست محیطی می‌شود. در سال ۲۰۰۲ هزینه خالص اقتصادی پرداخت یارانه به نفت سفید، گازوییل خودرو، نفت صنعتی، گازوییل صنعتی، بنزین و نفت کوره سنگین تقریبا به ۴ میلیارد دلار رسیده بود. بر اساس برنامه ریزی سال‌های ۲۰۰۰-۲۰۰۵ دولت اندونزی ۳۶ میلیارد دلار صرف یارانه‌های نفتی ‌کرده‌است. ضمنا ارزش درآمدهای ارزی از دست رفته به سبب کاهش صادرات ۱۶ میلیارد دلار بوده است.

اصلاح سیستم یارانه ای این امکان را فراهم می‌کند که منابع مالی به صورت کارامدتری برای فقرا به کار گرفته شوند. این راهم باید درنظر داشت که حذف یارانه؛ آلودگی هوا و محیط زیست از طریق مصرف بیش از حد فرآورده‌های نفتی را کاهش خواهد‌داد. دولت اندونزی به دنبال اصلاح و تکمیل قوانین و مقررات در جهت مصرف منطقی انرژی است. هدف اصلی این کشور در دراز مدت این است که تبدیل به یک کشور صادر کننده پایدار نفت گردد. دولت با کاهش هزینه یارانه فرآورده‌های نفتی سعی در کاهش کسری بودجه و مهار روند افزایشی مصرف داخلی انرژی دارد. دولت نیاز به کاهش یارانه‌های نفتی را ‌به این شرط که به خانوارهای فقیر بیش از حد فشار وارد نشود، ضروری می‌داند. هدف از انجام این طرح پرداخت یارانه به قشر فقیر است.

علاوه بر این دولت باید حداقل بخشی از هزینه یارانه‌های نفت را صرف کاهش فقر، توسعه آموزش،توسعه حمل و نقل عمومی، ارتقا خدمات بهداشتی و دیگر برنامه های توسعه اجتماعی کند. افزایش مستقیم درآمد ممکن است بسیار موثرتر از حمایت غیر مستقیم از طریق یارانه‌ها از جمله یارانه‌های نفتی باشد. پرداخت‌های مستقیم به افراد فقیر باید به طور واضح در بودجه ملی مشخص شوند ودولت و مجلس با به کارگیری سیاست قیمت گذاری دوگانه برای فراورده‌های نفتی موافقت کنند. بااجرای این برنامه ها قیمت نفت سفید برای گروه‌های کم درآمد و بنزین و گازوییل جهت حمل و نقل عمومی، افزایش نمی‌یابد. همچنین دولت یک سیستم سهمیه بندی پیشنهاد ‌کرده‌است که به موجب آن کوپن‌های بنزین و نفت سفید باید به افراد واجد شرایط و مالکان خودروها تخصیص داده شود. داشتن کوپن این حق را به افراد می‌دهد که نفت سفید و بنزین را به قیمت یارانه ای خریداری کنند، البته شاید این پیشنهاد در عمل به خوبی کاربرد نداشته باشد. هزینه های مدیریت این برنامه، با توجه به اینکه سازان‌های زیادی را درگیر می‌سازد، بسیار زیاداست و سو استفاده از سیستم شامل چاپ کوپن‌های جعلی، توزیع آن ها میان افراد و فروش مجدد کوپن‌ها، بدون شک می‌تواند مشکل بسیار بزرگ و مهمی ایجاد کند.

چین

پرداخت یارانه توسط دولت چین در بخش انرژی از قدمت زیادی برخوردار است. به طوری که کنترل قیمت‌های انرژی و پرداخت بهای ناچیزی از آن توسط مصرف کنندگان خسارات جبران ناپذیری را ‌به این بخش وارد کرده و موجبات عدم کارایی زیادی را برای آن فراهم نموده است. با این حال، اگرچه طی سال‌های اخیر سیستم‌ قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی تا حدودی متحول گردیده و تلاش می‌شود که آثار تغییرات و دگرگونی‌های حادث شده در بازارهای بین‌المللی نیز در آن لحاظ شوند، هنوز قیمت اغلب سوخت‌ها در چین از طریق دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها اعلام می‌شود. ‌بنابرین‏ چشم انداز آزادسازی بخش انرژی با این فرض درنظر گرفته می‌شود که دولت به تدریج پرداخت یارانه‌ها را در این بخش و طی ۱۰ سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ حذف خواهد‌نمود. به عبارت دیگر تا سال ۲۰۱۰ قیمت انواع حامل‌های انرژی تابعی از هزینه اقتصادی عرضه آن بوده و از شرایط بازارهای بین‌المللی انرژی در نقاط مختلف جهان پیروی خواهدکرد.

در حالی که وضعیت انرژی چین با ذخایر و تولید بالای زغالسنگ و ذخایر محدود و تولید کم نفت و گاز شناسایی می‌شود، باید اشاره کرد که وجود ذخایر و منابع کافی زغالسنگ از جمله مهم ترین اقدامات دولت چین در این زمینه به شمار می‌رود. اگرچه اتخاذ شیوه های جدید زندگی در بخش‌های خانگی، تجاری و حمل و نقل شخصی از صفات عمده و بارز رشد شتابان مصرف انرژی در کشور استو به عبارت دیگر چشم انداز افزایش درآمد سرانه مردم چین از ۲۸۳ دلار در سال ۲۰۰۰به ۳۳۸٫۱۳ در سال ۲۰۰۳ از عوامل عمده تقاضای انرژی در چین به شمار می‌رود. به همین منظور دولت دولت اهداف جدیدی را برای سیاست‌های انرژی چین لحاظ ‌کرده‌است که شامل موارد زیر می‌شود:

• • استفاده از انرژی‌های متنوع(نفت و گاز، هسته‌ای)و کاهش سهم زغالسنگ در سبد انرژی مصرفی

• • ایجاد اطمینان خاطر در امنیت انرژی (ذخیره سازی نفت.)

• • افزایش کارایی انرژی با حضور سرمایه های خصوصی و خارجی

• • کنترل انتشارآلاینده‌ها

• آزادسازی بخش انرژی و قیمت‌های آن از طریق یارانه‌ها تا سال ۲۰۱۰٫

سیستم پرداخت یارانه که به طور سنتی در زمینه غذا و لباس پرداخت می‌شد همچنان به عنوان کمک به مردم ادامه دارد. اما چین برای ورود به سازمان تجارت جهانی(WTO) در سال‌های اخیر کنترل قیمت ۱۲۸ نوع کالا(به جز کالاهای عمومی مانند انرژی برق، مخابرات و….) را حذف کرد.

ترکیه

ترکیه در سال ۲۰۰۱ در یک بسته سیاسی کلان شامل : معرفی نظام نرخ ارز شناور، کاهش کسری بودجه دولت واستقلال بانک مرکزی برنامه اصلاح بازارهای مالی، مخابرات و انرژی را با پشتیبانی همه جانبه صندوق بین‌المللی پول وبانک جهانی به روش خصوصی سازی نهادهای عمده دولتی اعلام کرد. برنامه خصوصی سازی بازار انرژی با آزادسازی آغاز شد. در این رابطه قانون بازار برق در سال ۲۰۰۱ به تصویب مجلس رسید و بر اساس آن نهاد تهیه مقررات مربوط به بازار انرژی تأسيس شد.

در سال ۲۰۰۴ شورای عالی برنامه ریزی استراتژی اصلاح بخش برق را تصویب کرد. قانون بازار برق ترکیه از سال ۲۰۰۱ به اجرا درآمد. بر اساس آن بازار آزاد برای تولید و توزیع برق ایجادشد. طبق قانون مذکور، شرکت دولتی که هر سه بخش تولید، توزیع و انتقال برق را برعهده داشت به تفکیک حوزه های تولید و بازرگانی در اختیار بخش خصوصی قرار داده شد.

در سال ۲۰۰۲ چهار مرحله برنامه رقابتی کردن بازار برق به شرح ذیل اعلام شد:

• • مجوز تأسيس شرکت برق و گاز طبیعی به بخش خصوصی.

• • اعطای حق انتخاب تولید شرکت برق به مصرف کنندگان عمده.

• • راه اندازی مرکز توافقات مالی برای تسویه و تراز مبادلات.

۲-۳-۸- دیدگاه نظریه مثبت نگر

روان­شناسی مثبت، یک جنبش نو ظهور در حیطه روان­شناسی معاصر است که بر نیاز به فهم جنبه­ های مثبت تجربه ­های انسانی و فهم این­که چه چیزی باعث می­ شود که زندگی ارزش زیستن داشته باشد، تأکید دارد روان­شناسی مثبت، چیزی بیش از مطالعه علمی‌فضیلت­ها و توانایی‌های انسان نیست. این حیطه در چشم­انداز علمی‌خود علاقه­مند به تحقیقات ‌علمی به منظور فهم کامل گستره تجارب انسان از کمبود، رنج و بیماری تا شکوفایی، سلامتی و شادابی انسان ‌می‌باشد (فریدریکسون، برون، میکلز و کان­وی^[۶۵]، ۲۰۱۰).

سلیگمن، تریسی و استین^[۶۶] (۲۰۰۵) معتقد است که پیام جنبش روان­شناسی مثبت یاد آور این نکته است که رشته روان­شناسی در حال تغییر و تحول است؛ زیرا روان­شناسی تنها متمرکز بر بیماری­ها، درمان و رفع کمبودها نیست، بلکه روانشناسی مثبت به دنبال افزایش شادی^[۶۷]، سلامت و مطالعه علمی‌‌در مورد نقش توانمندی­های شخصی^[۶۸] و سامانه­های اجتماعی مثبت^[۶۹] در ارتقای سلامت افراد و جوامع است. روان­شناسی مثبت به جای بحث در باره اختلال­ها و آسیب شناسی روانی، به ویژگی­های انسان سالم، عوامل مؤثر بر سلامت روانی و راهبردهای استفاده از حداکثر قابلیت ­های ذاتی و محیطی برای برخورداری از حالت روانی سالم و زندگی سازنده می ­پردازد. روان­شناسی مثبت به معنی استفاده کاربردی از تحقیقات روان­شناسی در جهت تسهیل کارکرد بهینه انسان­ها است. این رویکرد جدید بر این اساس است که افراد تمایل دارند خلاق باشند، خودشان انتخاب کنند و بر محیط و شرایط تسلط داشته باشند، زیرا هر انسانی توانایی‌های ذاتی برای بهتر زیستن دارد. کار اصلی روان­شناسی، اندازه ­گیری، فهمیدن و سپس بنا کردن این توانمندی­ها در انسان­ها و ایجاد فضیلت­های اجتماعی و در نهایت فرمول ­بندی برای هدایت شخص به سمت ایجاد یک زندگی بهتر است (سلیگمن و سیکزنت میهالی^[۷۰]، ۲۰۰۰).

۲-۴- پیشایندهای انگیزه پیشرفت

همانند صفات، ویژگی‌ها و انگیزه های مختلف، انگیزه پیشرفت را نیز عوامل و سازه‌های مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد، که ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی یکی از مهمترین آن ها‌ است. در فرهنگ‌های مختلف معیارهای متفاوتی برای زندگی و رضایت از زندگی در نظر گرفته می‌شود و همین معیارها میزان انگیزه پیشرفت را تعیین می‌کند. فرهنگ همچنین درونی یا برونی بودن انگیزه پیشرفت را نیز تعیین می‌کند به گونه ای که در سبز فایل فرهنگ غالب در دنیا بیشتر به سوی انگیزه های بیرونی است و افراد را بر اساس موفقیت‌ها و ملاک‌های بیرونی ارزیابی می‌کنند (بابلج و سیمیک، ۲۰۱۱).

یکی دیگر از پیشایندهای انگیزه پیشرفت ویژگی‌های شخصیتی افراد است افراد درون گرا انگیزه کمتری برای مطرح شدن در ملاک‌های اجتماعی دارند و بیشتر به دنبال ملاک‌های فردی خود هستند. انگیزه پیشرفت در افراد با گشودگی بالا، بالاتر است زیرا این افراد نسبت به موضوعات مختلف علاقه نشان می‌دهند در نتیجه هدف‌های بیشتری نیز در زندگیشان نمود پیدا می‌کنند درحالی که اگر گشودگی به تجربه پایین باشد فرد تنها با تجربه های معمول برخورد می‌کند و تعداد مسیرهای پیش رو برای آن ها کمتر است. از طرف دیگر، نوروز از آنجایی که مسائلی مانند عزت نفس پایین را به همراه دارد فرد را از پیامد‌های شکست در هر چالش می‌ترساند و فرد به علت پرهیز در مواجه با شکست کمتر خود را درگیر مسائل چالش برانگیز می‌کند (فرند و هولینگ، ۲۰۱۱).

سبک فرزند پروری جنبه دیگری است که بر میزان انگیزه پیشرفت فرد تاثیر می‌گذارد. تحقیقاتی که سیرز، مک کوبی و لوین^[۷۱] (۱۹۵۷) با بهره گرفتن از روش‌های مختلف روی رفتار والدین انجام داده‌اند نشان می‌دهد که دو بعد از رفتار والدین از اهمیت اساسی برخوردار هستند که عبارتند از پذیرش در برابر طرد^[۷۲] و سختگیری^[۷۳] در برابر آسان گیری. در همین راستا، وینتر باتوم^[۷۴] (۱۹۵۳) با انجام تحقیقاتی ‌به این نتیجه رسید که مادران پسرهای پیشرفت گرا از فرزندان خود در کسب مهارت‌ها و استقلال انتظارات بیشتری دارند. در کشور ما نیز در تحقیقی که شکرکن و باقری (۱۳۷۳) انجام دادند نشان داد که هر چه از سن پایین تری استقلال آموزی، تسلط آموزی و مراقبت آموزی انجام شود میزان انگیزه پیشرفت بالاتر است.

حالت­های خلقی مانند شادکامی‌و افسردگی نیز می‌توانند بر میزان تمایل پیشرفت مؤثر باشد بگونه ای که یک فرد افسرده معمولا احتمال بیشتری را برای شکست در یک موقعیت قرار می‌دهد ‌بنابرین‏ تمایل کمتری برای ادامه تلاش پیدا می‌کند، در حالی که افرادی که خلق بهتری دارند ارزیابی‌های مثبت تری از موقعیت داشته و حتی گاهی از خود قرار گرفتن در یک چالش لذت می‌برند زیرا می‌توانند توانایی‌های خود را ارزیابی کنند. این افراد حتی زمانی که با شکست مواجه می‌شوند آن را به عنوان نوعی تجربه و یادگیری در نظر می‌گیرند و راحت تر با آن برخورد می‌کنند (کوهن و همکاران، ۲۰۰۹).

۲-۴-۱- پیامدهای انگیزه پیشرفت

در پژوهش آگورو و البرگ (۱۹۷۲، به نقل از سیف، ۱۳۸۶) ۶۳۰۰ نفر مورد بررسی قرار گرفت نشان دادند که ضریب همبستگی انگیزه پیشرفت و عملکرد ۳۴/۰ است یعنی سهم قابل توجهی از عملکرد فرد را این سازه تبیین می‌کند همچنین اتکینسون و ریتمن (۱۹۵۶، به نقل از ویدلر، ۱۹۸۹) نشان دادند که افرادی که دارای انگیزه پیشرفت بالا هستند به برتری بیش از پاداش مادی علاقه دارند. آن ها روی یک تکلیف پولی به سبب پولی که دریافت می‌کنند کار نمی‌کنند.

برخی از پیامدهای انگیزه پیشرفت بالا توسط مک کللند (۱۹۶۱) بدین صورت بیان شده است:

۱-تکالیف نسبتا چالش انگیزی را که احتمال موفقیت در آن ها باشد انجام می­ دهند. کارهای بسیار ساده به دلیل نداشتن چالش و تکالیف بسیار دشوار را به دلیل احتمال کم موفقیت دوست ندارند.

۲-افراد دارای انگیزه پیش رفت معمولا در کارها پشتکار از خود نشان می­ دهند و بیشتر از سایرین در شغل خود درگیر می‌شوند حتی برخی ویژگی اعتیاد به کار^[۷۵] می‌شوند.

۳-وقتی افراد دارای نیاز به پیشرفت بالا موفقیت کسب ‌می‌کنند سطح آرزوی خودشان را افزایش می‌دهند و به کارهایی که اندکی رقابت انگیزتر و مشکل تر باشد گرایش پیدا می‌کنند.

۴-افراد دارای نیاز به پیشرفت بالا تمایل دارند در موقعیت هایی کار کنند که تا اندازه ای بر نتیجه کار کنترل داشته باشند. زیرا تا حد زیادی به توانایی‌های خود اطمینان دارند ‌بنابرین‏ ترجح می‌دهند خودشان عامل تعیین کننده موفقیت باشند تا سایر عوامل مانند شانس.

و هم چنین گفته شده اگر چاهی را در مسیر مسلمانان برای مصلحت آنان حفر کند به خاطر قاعده احسان با اجازه امام ضمانتی ندارد زیرا اجازه ی وی قوی تر از اجازه ی مالک در ملکش است ولی در فرضی که این اجازه نباشد پس وی ضامن است به خاطر عمل به اطلاق نص.^[۲۰۱]

۶.ابن قدامه می‌گوید:

جایز نیست که چاهی را برای نفع بردن خودش در راه ایجاد کند ولی اگر آن را برای مصلحت مسلمانان حفر کند مثل اینکه آن را حفر کند تا مردم بتوانند از آب آن استفاده کنند یا اینکه آب باران در آن جمع شود به جای جمع شدن در راه، جایز است ولی اگر راه باریک باشد یا همواره خطر سقوط انسان یا حیوانی به دلیل باریک بودن راه وجود داشته باشد جایز نیست زیرا در اینجا ضرر بیشتر از نفع آن است …»^[۲۰۲]

۷٫ در کتاب شیخ طوسی گفته شده است اگر چاه را در راه وسیع و با اذن امام برای مصلحت مسلمانان حفر کند و باعث تضییع نشود جایز است وگرنه خیر زیرا باعث تعدی است و اگر به طور داوطلبانه چاهی را برای مصلحت حفر کند ضمانتی ندارد.^[۲۰۳]

۸٫محمد حسن فیض کاشانی چنین می‌گوید:

‌در مورد حفر چاه سه قول وجود دارد:

-اگر حفر چاه برای مصلحت مسلمانان در راه آنان باشد، اگر با اذن امام باشد ضامن نیست وگرنه ضامن است.

– اگر چیزی باشد که در راه به ضرر مسلمانان باشد ضامن است.

-اگر حیوان را قرار دهد یا چاهی را حفر کند در راه مسلمانان و چیزی با آن برخورد کند و خسارت ببیند پس وی ضامن است.

در دلالت مورد اول و سند مورد دوم قصور وجود دارد^[۲۰۴]

۹٫ ابن ادریس و احمد خوانساری نیز چنین می‌گویند که اگر در راه مسلمانان چیزی را احداث کند یا کاری انجام دهد یا ‌چیزی‌هایی مانند ناودان نصب کند که به ضرر رهگذران نیست پس بر او چیزی نیست، زیراوی محسن محسوب می شودو خداوند متعال نیز چنین می فرماید که «ما عَلی المُحسِنینِ مِن سَبیلٍ» پس هر کسی که می‌گوید وی ضامن است مخالف آیه صحبت کرده و چیزی را مقرر کرده که خداوند آن را مقرر نکرده است و هم چنین دلیل دیگر این است که اصل برائت ذمه است و خلاف آن محتاج دلیل است^[۲۰۵]

و در صورت وجود مصلحت عام محسن ضمانتی ندارد در برابر خسارت هایی که ایجاد می شود.^[۲۰۶]

با ملاحظه ی جمیع نظر فقها ‌به این نتیجه می‌رسیم که اکثر فقها قائل به عدم ضمان شخص محسن ‌در مورد اقدامات عمومی که انجام می‌دهد هستند و در این مورد نیز قاعده ی احسان را جاری می دانند.

تمامی مواردی که طبق نظر فقها گفته شد نشان دهنده این است که قاعده ی احسان، اقدامات عمومی و انسان دوستانه شخص را در بر می‌گیرد.

در همه این موارد انگیزه ی احسان باعث می شود که عمل فرد از یک کار بد و ناپسند تبدیل به یک کار خوب و پسندیده شود.

در قانون مجازات اسلامی نیز مواردی وجود دارد که ‌به این موضوع پرداخته است از جمله: ماده ی ۵۰۹ ق.م.ا که چنین مقرر می‌دارد: «هرگاه کسی در معابر یا امکان عمومی با رعایت مقررات قانونی و نکات ایمنی عملی به مصلحت عابران انجام دهد و اتفاقاً موجب وقوع جنایت یا خسارت گردد، ضامن نیست»

و هم چنین در ماده ی ۵۱۴ خود چنین می‌گوید: «هرگاه در اثر علل قهری مانند سیل و زلزله مانعی به وجود آید و موجب آسیب گردد، هیچ کس ضامن نیست، گرچه شخص یا اشخاص تمکن برطرف کردن آن ها را داشته باشند واگر سیل یا مانند آن، چیزی را به همراه آورد و لکن کسی آن را درجایی نامناسب مانند جای اول یا در جای بدتری قراردهدکه موجب آسیب شود عهده دار دیه است و اگر آن را ازجای نامناسب بردارد و در جهت مصلحت عابران در جای مناسب تری قرار دهد ضامن نیست»

بحثی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا عدم ضمان فرد در این موارد به سبب وجود نبود عدوان است یا به خاطر انگیزه ی احسان است و اینکه آیا اگر فقط شرط فقدان عدوان را مطرح کنیم شامل احسان نیز می شود؟

بایستی گفت که شرط ضمان در تسبیب عدوانی بودن سبب است و سبب در صورتی مسئول جنایت قلمداد می‌گردد که غیر شرعی و غیر قانونی بوده یا از نظر عرف و عادت فعل وی یک اقدام عدوانی شمرده شود هر چند از نظر شرع حرام تلقی نشده است.^[۲۰۷]

تشخیص عدوانی بودن فعل به داوری عرف واگذار شده و شامل هر نوع تعدی و تفریط می‌گردد ‌بنابرین‏ در صورتی که سبب در اقدامات خود هیچ تعدی و تفریطی نداشته باشد نسبت به جنایت واقع شده مسئولیتی نخواهد داشت.^[۲۰۸]تعدی عبارت است از تجاوز نمودن از حدود اذن یا متعارف نسبت به مال یا حق دیگری و تفریط عبارت است از ترک عملی که به موجب قرارداد یا متعارف برای حفظ مال غیر،لازم است پس اگر عملی را انجام دهد که مجاز به آن نبوده و یا در انجام یک فعل قانونی یا غیر عدوانی با تفریط خود اعمالی را ترک کند که برای عدم وقوع صدمه بر جان و تن دیگری ضروری است ضامن خواهد بود.^[۲۰۹]

تحقق تعدی و تفریط منوط به احراز وجود قصد و علم فرد نیست زیرا علم و جهل وی در آثار حکم وضعی مربوط به تعدی و تفریط تغییری نمی دهد و بایستی گفت که احراز عدوانی بودن فعل وی به تشخیص و معیار عرفی صورت می پذیرد.

با این وجود انگیزه ی نیک و خیرخواهانه در ایجاد سبب می‌تواند مانع ثبوت ضمان شود همانند مثال هایی که گفته شد که اگر فرد به جهت مصلحت عموم در مسیر آن ها اقدامی کند که اتفاقاً سبب جنایت شود ضامن نخواهد بود زیرا شرط در ضمان سبب این است که سبب نباید مقرون به اغراض صحیح وعقلایی باشد^[۲۱۰].بدیهی است اگرسبب ضمن رعایت مصلحت عابران بتواند مانع از تلف بشود ولی از انجام این کار خودداری کند و منتهی به جنایت شود وی ضامن خسارت و تلف حاصل است اما در غیر این صورت نفس مصلحت مقتضی عدم ضمان خواهد بود.^[۲۱۱]

در اینجا بایستی چنین گفت که هر کس با هر انگیزه اعم از احسان و غیر احسان در صورتی که عمد یا تقصیر در جنایت ضامن است و بدون عمد یا تقصیردر جنایات ضامن نیست، ‌بنابرین‏ به صرف اینکه فعل فرد عدوانی نباشد وی ضامن نیست و لزوماًً نیازی به وجود انگیزه نیک برای عدم ضمان وی نیست ‌بنابرین‏ انگیزه احسان به نحو تسبیب نمی تواند مسقط ضمان باشد.

مورد دیگری که بایستی در اینجا اشاره شود ماده ی ۴۹۶ ق.م.ا ‌در مورد ضمان پزشک است که چنین مقرر می‌دارد که «پزشک در معالجاتی که دستور انجام آن را به مریض یا پرستار و مانند آن صادر می کند، در صورت تلف یا صدمه ی بدنی ضامن است مگر آنکه مطابق ماده ی (۴۹۵) این قانون عمل نماید»

شرط ضمان در تسبیب تعدی و تفریط سبب است ‌بنابرین‏ در حالتی که پزشک به معالجه مباشرت ننماید مانند آنکه به بیمار بگوید به نظر من این دارو برای بیماری مفید است … بدون آنکه بیمار را امر به استعمال دارویی خاص بنماید چنانچه بیمار یا ولی او با اعتماد به تشخیص پزشک مباشرت به درمان خویش نماید طبیب ضامن نخواهد بود.^[۲۱۲]

لکن اگر پزشک با امرو دستور به اقدامات درمانی سبب جنایت بر بیمار وی مسئول قلمداد می‌گردد مانند آنکه تجویز داروی خاص و تزریق آمپول توسط پرستار به دستور پزشک و … که به خاطر اقوا بودن سبب از مباشر، پزشک، ضامن است.^[۲۱۳]

مستندات تعریف آن فاز را مطالعه کنید.این کار باعث می شود اقداماتی را برای فاز دوم باید انجام دهید بیاد بیاورید.اگرچه با چند نفر کار می کنید با آن ها ‌در مورد کار فردا صحبت کنید و مطمئن شوید که هر یک می دانند فردا چه کاری باید انجام دهند. (غلامرضا خاکی ۱۳۷۸)

ساعات اوج کاری خود را پیدا کنید:

تعیین کنید که در ساعات مختلف روز چه احساسی دارید.این تمام تحقیقی است که نیاز دارید تا بتوانید ساعات اوج کاری خود را پیدا کنید.ساعاتی که بیشترین انرژی را داشته اید،انگیزش بالا داشته اید و تماماً متمرکز به کارتان بوده اید را بشمارید.این ساعات زمانی هستند که در آن باید مشکل ترین کارتان را انجام دهید.از مزایای ساعت اوج کاری استفاده کنید. (مژده شیرازی – امیرحسین فهیمی – حسام شهریاری – سید حسین اصولی ۱۳۸۰)

پژوهش های داخل کشور:

۱- از جمله تحقیقاتی که در خصوص رضایت شغلی انجام گرفته است تحقیقی است که توسط محمد ساعتچی (۱۳۷۰) با عنوان بررسی رابطه خشنودی شغلی با سلامتی روان کارکنان نظامی و غیر نظامی یکی از شاخه های معاونت ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شده و ‌به این نتیجه دست یافته که هر چه خشنودی شغلی کارکنان مذکور افزایش یابد سطح سلامت روانی آنان نیز افزایش می‌یابد.

۲- علی جلیلوند (۱۳۷۹) تحقیقی با عنوان رابطه رضایت شغلی و افسردگی بر روی یک نمونه از معلمین ناحیۀ یک قزوین انجام داده و ‌به این نتیجه دست یافته که بین رضایت شغلی و افسردگی رابطه معنی داری وجود ندارد.

۳- جعفر حافظی (۱۳۸۰) در پژوهش با عنوان رابطه رضایت شغلی و افسردگی در میان دبیران شهرستان ابهر ‌به این نتیجه دست یافته که بین رضایت شغلی و افسردگی رابطه معنی داری وجود دارد.

۴- پروین رضایی (۱۳۷۸) در تحقیقی با عنوان بررسی رضایت شغلی و انگیزه پیشرفت و مسئولیت پذیری مربیان امور تربیتی زن آموزشگاه های اهواز ‌به این نتیجه دست یافته که بین رضایت شغلی و انگیزۀ پیشرفت و مسئولیت پذیری مربیان امور تربیتی رابطه معنی داری وجود دارد.

۵- نعمت الله حیدری (۱۳۸۴) در تحقیقی با عنوان تأثیر رضایت شغلی بر سلامت روانی پرستاران خانم بیمارستان امدادی شهرستان ابهر انجام داده بود ‌به این نتیجه دست یافته که بین رضایت شغلی و سلامت روان پرستاران بیمارستان امدادی ابهر رابطه معنی داری وجود دارد.

درمورد پژوهش اینجانب هیچ فردی با موضوع بررسی رابطه رضایت شغلی و استفاده بهینه از زمان در کارکنان استانداری زنجان می‌باشد کار نشده است.

پژوهش های خارج از کشور:

۱- کوهلن (۱۹۳۳) طی پژوهش به بررسی رابطه رضایت شغلی با سلامت روانی کارکنان مشاغل مختلف پرداخت.وی نتیجه گرفت که بین رضایت شغلی و سلامت روانی کارکنان (نه اختلاف روانی آنان) رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

۲- فرنج و کاپلان (۱۹۳۳) در پژوهشی رابطه رضایت شغلی را با بهداشت روانی در بین کارکنان مشاغل گوناگون مورد بررسی قرار داده‌اند.آنان نتیجه گرفتند هنگامی که رضایت شغلی بالا است احتمال ابتلای افراد به بیماری های مذکور زیاد است.

۳- کلی (۱۹۹۹) طی پژوهشی رابطه بین رضایت شغلی و افسردگی را در بین کارکنان مشاغل مختلف مورد بررسی قرار داد و ‌به این نتیجه دست یافت که بین رضایت شغلی و افسردگی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

۴- هامرورسین (۱۹۹۹) طی پژوهش گسترده ای بر روی کارکنان مشاغل گوناگون نشان دادند که رضایت شغلی افراد ، علاوه بر افزایش کیفیت کار آنان موجب سلامتی روانی و جسمانی آنان نیز می شود.

۵- پیرون ، دواردوبارن (۱۹۹۹) طی پژوهشی که بر روی یک نمونه ۸۸ نفری انجام دادند نتیجه گرفتند که افراد دارای گرایش های روان رنجوری و روان پرشی در مقایسه با افراد سالم از نظر روانی در ارتباط با خرده مقیاس های رضایت شغلی ،‌ شامل سرپرستی ، ترفیعات ، حقوق همکاران و ماهیت کار از رضایت و خشنودی برخوردارند.

فصل سوم : « روش تحقیق »

مقدمه

از کودکی در گوش ما خوانده اند که وقت طلاست و به گمان خویش ذهن ما را نسبت به زمان و چگونگی مصرف آن حساس و هوشیار ساخته اند ، غافل از اینکه طلا را هم می توان ذخیره کرد و هم می توان دوباره به دست آورد در حالی که زمان را نه می توان دوباره به دست آورد و نه ذخیره کرد.اگر بپذیرم که زمان به عنوان اصلی ترین سرمایۀ بشری نیازمند به مدیریت کردن و اداره کردن در راستای تحقق اهداف است ، باید در جستجوی روش ها و فنونی برآمد که با استفاده و به کارگیری آن ها امکان مدیریت بهتر زمان فراهم آید.زمان با ارزش ترین منبعی است که در اختیار انسان ها قرار دارد زیرا تمامی منبع دیگر به شرط وجود زمان ارزش می‌یابد. (خاکی ۱۳۷۸)

اشتغال برای ادامه زندگی و بقای جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است.زندگی هر فرد از طریق کارکردن تأمین می شود.رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت شغلی است.رضایت شغلی عاملی است که باعث افزایش کارایی و نیز احساس رضایت فردی می‌گردد.هر کارفرما به نوعی درصد افزایش رضایت شغلی در کارکنان مؤسسه خود می‌باشد.محققان دیدگاه های مختلفی نسبت به رضایت شغلی دارند بر اثر عوامل متعددی حاصل می شود.رضایت شغلی که نوعی احساس مثبت فرد نسبت به شغلش می‌باشد زائیده عواملی نظیر شرایط محیط کار ، استفاده بهینه از زمان ، روابط حاکم بر محیط کار و عوامل فرهنگی و… بستگی دارد که در این پژوهش عامل استفاده بهینه از زمان را بر روی رضایت شغلی مورد بررسی قرار می‌دهیم.

جمعیت هدف:جمعیت هدف عبارت است از کلیه کارکنان استانداری زنجان.

روش نمونه برداری و حجم نمونه:تعداد نمونه شامل ۵۰ نفر از کارکنان استانداری زنجان که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.

ابزار اندازه گیری:

۱- استفاده از پرسشنامه استفاده بهینه از وقت

۲- آزمون رضایت شغلی

می‌باشد که از این دو نوع تست برای انجام پژوهش استفاده نموده ام.

۱- پرسشنامه استفاده بهینه از وقت:

مقدمه:

« اگر می خواهید کاری درست و سریع انجام گیرد ، آن را به فردی پرکار بسپارید.» این یک ضرب المثل است قدیمی که حقایق فراوانی در خود نهفته دارد.اما چگونه چنین چیزی ممکن است؟

یک فرد پرکار فردی است که همیشه سرش شلوغ است و انسان تصوّر می‌کند او آخرین فردی است که بتواند برای انجام کاری دیگر وقت پیدا کند.کلید درک این به اصطلاح معما از عبارت « پیدا کردن وقت » میسر است.افراد پرکار و موفق نیازی به پیدا کردن وقت ندارند ، آنان می دانند از آن بهره مندند و صرفاً از آن بهره می گیرند.اما پرکاری داریم تا پرکاری.همه ما افرادی را می شناسیم که از فرط مشغله از نفس افتاده اند،‌با شتاب از سویی به سوی دیگر می‌روند و ظاهراًً هم به جایی نمی رسند.مشکل آنان این است که وقت کم می آورند و درک نمی کنند که اگر می‌دانستند چگونه از وقت خود استفاده کنند هرگز وقت کم نمی آوردند.آیا شما می دانید چگونه از وقت خود استفاده کنید؟چند ساعت از وقت خود را هدر می دهید و چند ساعت از آن مورد استفاده بهینۀ شما قرار می‌گیرد؟آیا روزها برایتان بسیار کوتاه یا بس طولانی است.

این پرسشنامه استفاده بهینه از وقت به ما نشان می‌دهد که آیا از وقت خود استفاده بهینه داریم یا نه؟

روش اجرا: