شومپیتر بین کارآفرینی به عنوان یک “وظیفه” و کارآفرین به عنوان ” شخص” تفاوت قائل شد. “کارآفرین کسی است که چیزی را خلق می‌کند”. دامنه نوآوری‌هایی که به وسیله یک کارآفرین ارائه می‌شود، نا محدود است: توسعه یک محصول یا خدمت جدید، یک کانال توزیع جدید یا تشخیص یک صنعت به طور کلی است.

هرچند واژه کارآفرینی بعد از شومپیتر کامل تر شد و از جنبه‌های مختلف به آن نگریسته شد، با این حال، کار شومپیتر را نمی توان نادیده گرفت، چرا که او چهار چوبی کلی برای کارآفرینی ارائه کرد: کارآفرینی به عنوان فرایند (David H. Holt,2004)^[4]

ویلیام بای گریو ( W. Bygrave – ۱۹۹۴ )^[۵]

فرایند کارآفرینی تمام وظایف، فعالیت‌ها، و عملیاتی را که با درک فرصت و ایجاد یک سازمان به منظور پی‌گیری آن فرصت‌ها ارتباط می‌یابد، در بر می‌گیرد.

لامپ کین و دس (- ۱۹۹۶ Lumpkin , & Dess. G. T )^[6]

عناصر کارآفرینی شامل ( نوآوری، ریسک پذیری، رفتار اثرگذار، رقابت ) است.

اکولاس و نک ( Echols & Neck – 1998 )^[7]

کارآفرینی فرآیندی است که در محیط‌ها و مجموعه های مختلفی اتفاق می‌افتد و طی آن تغییرات در سامانه اقتصادی از طریق نوآوری‌های افرادی که به فرصت‌های اقتصادی واکنش نشان می‌دهند، رخ می‌دهد که این باعث ایجاد ارزش فردی و اجتماعی خواهد شد.

میشل هیت و دیگران ( M. Hitt et al– ۲۰۰۰ )^[۸]

کارآفرینی را در پنج عامل زیر معرفی کرده‌اند:

• • نوآوری

• • خطر پذیری

• • رفتار اثرگذار

• • راهبرد مبنی بر رقابت

• استقلال

داگلاس لیون ( Douglas. W. Lyon – ۲۰۰۰ )^[۹]

ابعاد کارآفرینی شامل: رفتار مستقل و اثر گذار، نوآوری و خطرپذیری است.

دکتر احمد پور داریانی (۲۰۰۲ )

۱ ) کارآفرینی فرآیندی است که به ایجاد رضایتمندی و یا تقاضای جدید منجر می‌گردد.

۲ ) کارآفرینی عبارت است از فرایند ایجاد ارزش از راه تشکیل مجموعه منحصر به فردی از منابع به منظور بهره‌گیری از فرصت‌ها( ۱۳۷۸ )^[۱۰]

۳ ) کارآفرینی فرآیندی است که در آن کارآفرین فعالیت اقتصادی کوچک و جدیدی را با سرمایه خودش شروع می‌کند.

۴ ) کارآفرینی فرایند کسب سود از طریق ‌ترکیب جدید، منحصر به فرد و ارزشمند منابع در محیطی همراه با ابهام و عدم قطعیت است. ( ۱۳۸۱ )

۵ ) کارآفرینی یک رفتار است نه یک صفت خاص در شخصیت افراد ^[۱۱]

۶ ) کارآفرینی به معنای آغاز یا رشد یک شرکت نوپا از طریق مدیریت نوآورانه و خطرپذیر است^[۱۲].

کارلند ( J. C. Carland – 2003 )^[13]

کارآفرینی را در پنج بعد: تحکیم پیدا و پنهان، اهمیت سود، جهت رشد، رفتار نوآورانه و فعالیت‌های راهبردی و مدیریتی بیان می‌کند.

تونی بلر (۲۰۰۵-T. Beller )^[14]

کارآفرینی هسته مرکزی فعالیت‌های اقتصادی بازار است و کارآفرینان عامل اصلی تغییر هستند.

• • کارآفرینی فعالیت‌ها و اعمالی است که برای تحقق فرصت، شناخته شده و جهت ایجاد سازمانی مناسب با آن کمک می‌کند.

• • کارآفرینی‌ یک ‌نوع تصمیم‌گیری‌ اجتماعی‌است که توسط نوآوران اقتصادی انجام می‌شود.

• • کارآفرینی اغلب به عنوان یک کارکردی است که همراه با بهره‌برداری از فرصت‌های موجود در بازار تعریف می‌شود. این چنین بهره‌برداری با ‌ترکیبی از منابع پر بازده بیشتر مرتبط است^[۱۵].

• • تعاریف کارآفرینی مختلف است و بستگی به کارکرد کارآفرین دارد^[۱۶].

• اقتصاددانان جدید و قدیم ( آدام اسمیت، دیوید ریکاردو، میل، مارشال):

هم عقیده‌اند که کارآفرینی در توسعه اقتصاد برای تولید ثروت نقش مهمی‌دارد.

• اقتصاددانان اخیر:

عقیده دارند چهار عامل تولید، زمین، کار، سرمایه و سازمان ( سازمان عاملی است که هماهنگ کننده عوامل دیگر است ) و کارآفرینی عنصری است که عامل سازمان را قدرتمند می‌کند.

کارآفرینی مهارتی است که هر کسی توانایی آن را ندارد و فقط در وجود اقلیتی از جامعه است^[۱۷].

• • کارآفرینی خلق چیزی جدید و پذیرش مخاطرات و سود حاصل از آن است.

• • کارآفرینی موثرترین روش برقراری ارتباط بین علم و بازار است که از طریق خلق بنگاه های جدید و عرضه محصولات و خدمات به بازار عمل می‌کند^[۱۸].

• • کارآفرینی فرآیندی است که مستلزم خلاقیت و نوآوری، خطرپذیری و برنامه‌ریزی است^[۱۹].

• • کارآفرینی علاوه بر ایجاد اشتغالزایی منجر به بارور شدن خلاقیت‌ها، ‌ترغیب به نوآوری و توسعه آن، افزایش اعتماد به نفس، ایجاد و توسعه فنّاوری، ثروت در جامعه و افزایش رفاه عمومی‌است^[۲۰].

• • کارآفرینی فر آیند ارزش‌آفرینی است چون تنها محدود به حوزه کسب و کار نمی‌شود بلکه شامل حوزه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نیز می‌شود.

• • کارآفرینی یکی از توانایی‌ها و شایستگی‌های مدیران است چرا که مدیران شایسته و آگاه، توانایی آن را دارند که با بهره گیری از توانایی‌های درونی، دانش تخصصی و تجربه های شغلی، ‌هدف‌های‌ سازمان‌ها را با به‌کارگیری منابع کمتر به گونه‌ای برتر به دست آورند و اثر بخشی و کارایی عملکرد سازمان را افزایش دهند^[۲۱].

• • کارآفرینی توانایی ایجاد و ساخت یک دیدگاه از هیچ است و اساساً یک عمل خلاق انسانی است که با به‌کارگیری انرژی در آغاز و پیاده سازی یک پروژه اقتصادی مشخص همراه است^[۲۲].

• • کارآفرینی عبارت است از نوآوری همراه با مخاطره معقول، تامین و سازمان‌دهی منابع به منظور کشف و استفاده از فرصت‌های ایجاد ارزش در ایجاد کسب و کارهای جدید، توسعه کسب و کارهای موجود، حل مشکلات جامعه، دولت و بنگاه‌ها و بهبود زندگی فردی و خانوادگی^[۲۳].

• • کارآفرینی یک نوع کنش انسانی است که در عرصه کار و فعالیت اقتصادی متبلور می‌شود^[۲۴].

• • کارآفرینی فرایندی است که فرد کارآفرین با ایده های نو و خلاق و شناسایی فرصت‌های جدیدی و با بسیج منابع، به ایجاد کسب و کار و شرکت‌های نو، سازمان‌های جدید و نوآور و رشد یابنده مبادرت نموده و توام با پذیرش مخاطره و خطرپذیری است و منجر به معرفی محصول و یا خدمت جدیدی به جامعه می‌گردد^[۲۵].

• • کارآفرینی از محورهای اصلی رشد و توسعه است^[۲۶].

• • کارآفرینی موجب ایجاد اشتغال می‌شود.

• • کارآفرینی باعث افزایش سود و سرمایه، سرمایه‌گذاران می‌شود.

• • کارآفرینی موجب دگرگونی ارزش‌ها و تحول ماهیت آن ها می‌شود و ارزش‌های تازه‌ای به وجود می‌آورد.

• • کارآفرینی موجب پر شدن خلاء‌ها و شکافهای بازار کار می‌شود، یعنی با توجه به دگرگونی شرایط بازار کار و فراهم شدن فرصت‌های تازه، تصمیم‌های تازه‌ای گرفته می‌شود.

• • کارآفرینی موجب گذار از رکود اقتصادی، جبران عقب ماندگی‌های اقتصادی و آسان شدن روند رشد و توسعه کشور می‌شود.

• • کارآفرینی عوامل و شرایط لازم را برای تولید کالاها، محصولات و بازاریابی آن ها فراهم می‌سازد.

• • کارآفرینی به هنگام بحران و ناتوانی بخش خصوصی در ایجاد اشتغال می‌تواند باعث جلوگیری از پس روی اقتصاد شود.

اکنون با مطرح شدن بازاریابی اینترنتی، آمیخته ی بازاریابی سنتی شامل محصول، قیمت، توزیع، ترفیع و دچار تغییر و تحول شده است. علاوه بر این که ۴Ps سنتی دچار تحول شده است، عناصر جدیدی نیز به آمیخته سنتی افزوده شده اند. یکی از جالب ترین آمیخته­ها برای توصیف عناصر قابل کنترل در بازاریابی توسط کالیانام^[۹۲] و مک تایر^[۹۳] (۲۰۰۲، ص۴۸۷) مطرح شده است. این دو نویسنده معتقدند که آمیخته بازاریابی اینترنتی علاوه بر ۴Ps سنتی شامل موارد زیر می‌باشد :

1. 1. خدمات مشتری

1. 1. جامعه^[۹۴] : عبارت است از مجموعه ای از ارتباطات در هم تنیده که ‌بر اساس علائق مشترک بنا نهاده شده و نیازهای اعضای جامعه را برآورد می‌سازد^[۹۵].

1. 1. سایت : شبکه سایت شرکت که با بهره گرفتن از زبان­های برنامه نویسی طراحی شده است.

1. 1. ایمنی^[۹۶] : اعتماد به تجارت الکترونیک و عدم دسترسی دیگران به اطلاعات شخصی نقش مهمی در بازایابی الکترونیک دارد.

1. 1. ترفیع فروش

1. شخصی کردن^[۹۷] : عبارت است از هر گونه باب میل مشتری نمودن که به خاطر هویت خاص یک مشتری معین رخ می‌دهد.

۲-۳-۴-۱٫ تأثیر اینترنت و بازاریابی بر محصول

در بازاریابی اینترنتی و تجارت الکترونیک اطلاعات به عنوان یک محصول تلقی می شود و عرضه­ی آن درآمدزا می‌باشد. از سوی دیگر اینترنت می‌تواند ‌در مورد محصولات شرکت اطلاعات گسترده ای را به خریداران اعرضه کند و سبب ایجاد مزیت رقابتی در هزینه­ جست و جو شود. از طرف دیگر شرکت می‌تواند از اینترنت به عنوان ابزاری برای ارائه­ محصولات جدید استفاده کرده و با جمع‌ آوری سریع اطلاعات لازم طراحی بهتر محصولات را تحقق دهد (آلن^[۹۸] و فجرمستید^[۹۹]، ۲۰۰۱، ص۱۴). پترسون و همکاران^[۱۰۰] (۱۹۹۷، ص۳۲۹) شبکه ی طبقه بندی کالا و خدمت را ارائه نموده اند که در بازاریابی اینترنتی و اتخاذ اقدامات مناسب ‌در مورد هر محصول یا خدمت مفید است. این شبکه محصولات و خدمات مختلف را بر حسب سه بعد موضوع ارزش (دیجیتال یا ملموس و فیزیکی)، درجه ی تمایز (بالا، پائین) و فراوانی خرید (کم یا زیاد) تقسیم بندی نموده است. شبکه ی مذکور در جدول (۲-۲) نمایش داده شده است.

جدول ۲- ۲٫ شبکه ی طبقه بندی خدمات و کالا (پترسون و همکاران، ۱۹۹۷)

موضوع ارزش
درجه ی تمایز
فراوانی خرید
نمونه هایی از محصولات و خدمات
طبقه

دیجیتال

بالا

زیاد

روزنامه، مجله و بهنگام

DHF

کم

بسته های نرم افزار

DHI

پایین

زیاد

اوراق سهام

DLF

کم

بیمه و تامین مالی خرید خودرو

DLI

ملموس

بالا

زیاد

سیگار، نوشیدنی ملایم و مشرشبکه

THF

کم

سیستم های استریو، خودرو

THI

زیاد

شیر، تخم مرغ

TLF

کم

شمش های فولادی با وزن و درجه ی خلوص مشخص

TLI

۲-۳-۴-۲٫ تأثیر اینترنت و بازاریابی اینترنتی بر توزیع

بیشترین تأثیر اینترنت خصوصاًً ‌در مورد کالاها و خدمات دیجیتال (طبقاتی که در شبکه بندی کالا و خدمات با حرف D شروع می‌شوند) در حوزه ی توزیع می‌باشد. اینترنت سبب حذف محدودیت های زمانی و مکانی که در بازاریابی سنتی وجود دارد شده است.

از سوی دیگر کالاها و خدمات دیجیتال به دلیل قابلیت خاص خود را به راحتی و در عرض چندثانیه از فروشنده به خریدار منتقل می‌شوند (آلن و فجرمستید،۲۰۰۱، ص۱۴). تأثیر اینترنت بر کاهش هزینه­ های کانال توزیع در صنعت پوشاک مورد مطالعه قرار گرفته است، در این تحقیق ویگاند^[۱۰۱](۱۹۹۵، ص۱) ارزش افزوده­ی قیمت فروش را در یک کانال چهار مرحله ای محاسبه نموده است.

تولید کننده عمده فروش خرده فروش مصرف کننده

و نشان می‌دهد که اینترنت می‌تواند با حذف عمده فروش و خرده فروش محصول را مستقیما به دست مصرف کننده برساند.

ویگاند(۱۹۹۵) صرفه جوئی های هزینه را در ازای حذف عمده فروش معادل ۲۸% و حذف خرده فروش ۶۲% تخمین زده و محاسبه ‌کرده‌است. این ارقام نشان دهنده تأثیر فوق­العاده­ی اینترنت بر توزیع ‌می‌باشد.

۲-۳-۴-۳٫ تأثیر اینترنت و بازاریابی اینترنتی بر قیمت

اینترنت دو اثر بر قیمت دارد (کلین^[۱۰۲] و کولچ^[۱۰۳]،۱۹۹۶، ص۶۰):

الف) عرضه کننده ­ای که از اینترنت استفاده می­ کند می ­تواند از قیمت گذاری تبعیضی^[۱۰۴] استفاده کند اما در صورت عدم احتیاط و آگاهی مشتریان از این موضوع شرکت مجبور به کاهش قیمت­ها می­ شود.

ب) توانایی زیاد مشتریان در مقایسه­ قیمت­های عرضه کنندگان مختلف که محصولات خود را به صورت بهنگام عرضه می‌کند نیز سبب استاندارد شدن قیمت­ها می‌شوند.

همچنین لازم به ذکر است که توانایی اینترنت در کاهش هزینه­ های مبادله، هزینه­ جست و جو و هزینه­ حمل و نقل نیز سبب کاهش قیمت­ها می شود.

۲-۳-۴-۴٫ تأثیر اینترنت و بازاریابی اینترنت بر ترفیع

اینترنت روش کم هزینه­ای را برای تولید کننده جهت برقراری ارتباط مستقیم با مصرف ­کننده ایجاد می‌کند. شرکت­ها با بهره گرفتن از اینترنت و رجوع به پایگاه داده ­های خود می‌توانند ترفیعاتی را مطابق سلیقه­ی هر مشتری طراحی کنند. اینترنت به دلیل مشخصات خاصی که دارد سبب تغییر مدل ارتباطات بازاریابی شده است. تغییر مدل سنتی بازاریابی به مدل نوین توسط طبقه بندی ^[۱۰۵] (۱۹۹۷، ص۴۳) به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.

از آنجا که ارتباطات در بازاریابی جزء حیاتی عنصر ترفیع می‌باشد، لذا در اینجا دو مدل به اختصار معرفی می‌شوند. مدل ارتباطات بازاریابی سنتی در عصر رسانه­های انبوه مطرح بوده است. در این مدل ارتباطات به صورت تک-انبوه^[۱۰۶] می‌باشد. این نوع ارتباط بدین معنا است که شرکت با بهره گرفتن از یک رسانه ی انبوه و یک طرفه مثل روزنامه، رادیو، تلویزیون، مجله و … به انبوهی از مشتریان اطلاع رسانی می کرد و یک محتوا^[۱۰۷] (پیام) را به آنان منتقل می‌سازد. این مدل در شکل (۲-۳) ترسیم شده است.

شکل ۲- ۳ . مدل ارتباطات سنتی بازاریابی (تک- انبوه) (هافمن و نواک، ۱۹۹۷).

امروز با پیدایش اینترنت و ظهور بازاریابی اینترنتی مدل ارتباطات بازاریابی سنتی از تک- انبوه به مدل ارتباطات بازاریابی نوین که به صورت انبوه- انبوه^[۱۰۸] می‌باشد، تحول یافته است. در این مدل اینترنت به عنوان یک مدل رسانه ی تعاملی^[۱۰۹] و دو طرفه نقش بسیار حیاتی ایفا می‌کند. و برخلاف رسانه های سنتی حالت یک طرفه ندارد.

۲-۴٫ محیط خرید اینترنتی

وظایف ومسئولیت‌های هر شغل، شرایط احراز آن‌ ها و حقوق ومزایایی که برای مشاغل درنظرگرفته می‌شود. این رابطه باید چنان باشد که برای مشاغل مهمتر که دارای وظایف سنگین ‌تر هستند و به شرایط احراز بالاتری احتیاج دارند، حقوق ومزایای بیشتری درنظرگرفته شود و برای مشاغل ساده‌تر که شرایط احراز آسان تری لازم دارند، حقوق ومزایای کمتر درنظر گرفته شود.

گفتار دوم: نحوه اجرای طبقه بندی مشاغل

مشاغل مستخدمین دولت همان گونه که ماده یک قانون نظام هماهنگ پرداخت مقرر داشته است بادر نظرگرفتن مقاطع تحصیلی آن‌ ها ونوع وحساسیت شغل، اهمیت وظایف و میزان مسئولیت‌ها تعیین می‌گردد.هرشغل می‌تواند دارای چند پست سازمانی باشد که به تعداد پست‌های سازمانی موجود، افرادی به کار گمارده می‌شوند. لازم به ذکر است که مشاغلی که از نظر وظایف، مسئولیت‌ها وشرایط احراز مشابه باشند به‌طوری که می‌توان نام واحدی برآن‌ها اطلاق کرد، یک طبقه شغلی را به وجود می‌اورند.

مبحث نهم: امورحاکمیتی وتصدی

یکی از مباحث بدیع وابتکاری که قانون مدیریت وخدمات کشوری به آن پرداخته‌است، تعریف امورحاکمیتی و تصدی ‌و حوزه این امور رابه دقت مشخص ‌کرده‌است. در واقع یکی از تفاوت‌های قانون م.خ.ک باقانون استخدام کشوری همین مبحث می‌باشد.برای اولین بار درنظام استخدامی کشور حدود وثغور این مبحث تعیین شد.این اطلاح ازجمله معیارهایی بود که ‌در تفکیک پست ثابت ‌و موقت برشمردیم و حال به تفکیک این دواصطلاح ‌را تبیین می‌کنیم.

گفتار اول:امورحاکمیتی

تا قبل از تصویب قانون م.خ.ک این اصطلاح تنها در قانون مسئولیت مدنی آن هم به صورت مبهم وگذرا مورد اشاره قرارگرفته‌است. در ماده۱۱ق.م.م بیان می نمایدکه اعمال حاکمیتی که برای تامین منافع اجتماعی طبق قانون به عمل آید، دولت مجبوربه پرداخت خسارت نخواهد بود. اگرچه از ظاهر ماده مذکور چنین متبادر به ذهن می­ شود که اعمال حاکمیتی، اعمالی است که برای تأمین منافع اجتماعی و طبق قانون صورت می‌گیرد. اما به نظر می‌رسد این دیدگاه چندان صحیح نیست، زیرا اساساً همه اعمال دولت (و حتی شاید بتوان گفت هدف از تشکیل دولت)، برای تأمین منافع اجتماعی است. ‌بنابرین‏ نتیجه پذیرفتنتعریف فوق این خواهد بود که همه فعالیت‌های دولت را جزو اعمال حاکمیتی بدانیم، حال آنکه تردیدی نیست کلیه اعمال دولت حاکمیتی نمی ­باشد. اما با تصویب ق.م.خ.ک امورحاکمیتی از منظر قانون‌گذار تعریف شد. وفق ماده ۸ ق.م.خ. ک امورحاکمیتی آندسته از اموری است که تحقق آن موجب اقتدار و حاکمیت کشور است و منافع آن بدون محدودیت شامل همه اقشار جامعه گردیده و بهره‌مندی از این نوع خدمات موجب محدودیت برای استفاده دیگران نم­یشود.با توجه به تعریف فوق، آندسته از اعمال دولت که دارای سه شرط زیر باشد، جزو اعمال حاکمیتی خواهدبود:

-۱ انجام آن ها سبب اقتدار و حاکمیت کشورگردد؛ اقتدار و حاکمیت در اینجا معنایی عام دارد و اقتدار کشور در تمام زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، نظامی، فرهنگی و … را دربرمی‌گیرد.

-۲ منافع آن شامل همه اقشار جامعه گردد؛ سرایت منفع تا عمال حاکمیتی به افراد جامعه ممکن است به طور مستقیم و یاغیرمستقیم باشد.

-۳ هر یک از افراد جامعه می ­توانند بدون اینکه محدودیتی برای دیگران به ‌وجود آید، ازخدمات ‌مربوط به امورحاکمیتی برخوردارشوند.

لازم به توجه است، مقنن برخی از مصادیق امور حاکمیتی رابه طور تمثیلی درذیل ماده ۸بیان نموده است.

این مواردعبارتنداز:

– سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی ونظارت دربخشهای اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی و سیاسی؛

– برقراری عدالت وتأمین اجتماعی و بازتوزیع درآمد؛

– ایجاد فضای سالم برای رقابت و جلوگیری از انحصار و تضییع حقوق مردم؛

– فراهم نمودن زمینه‌ها و مزیت‌های لازم برای رشد و توسعه کشور و رفع فقر و بیکاری؛

– قانونگذاری،امورثبتی،استقرار نظم وامنیت واداره امورقضائی؛

– حفظ تمامیت ارضی کشور و ایجاد آمادگی دفاعی ودفاع ملی؛

– ترویج اخلاق، فرهنگ و مبانی اسلامی و صیانت از هویت ایرانی،اسلامی؛

– اداره امورداخلی، مالیه عمومی،تنظیم روابط کار و روابط خارجی؛

– حفظ محیط زیست و حفاظت از منابع طبیعی و میراث فرهنگی؛

– تحقیقات بنیادی،آمار و اطلاعات ملی و مدیریت فضای فرکانس کشور؛

– ارتقاء بهداشت وآموزش عمومی،کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها و آفت‌های واگیر، مقابله و کاهش اثرات حوادث طبیعی و بحران‌های عمومی.

-بخشی از امور مندرج درمواد۹،۱۰و ۱۱ این قانون نظیر مواردمذکوردراصول ۲۹ و ۳۰ قانون اساسی که انجام آن توسط بخش خصوصی، تعاونی ، نهادها، مؤسسات عمومی غیردولتی با تأیید هیئت‌وزیران امکان­پذیرنمی‌باشد.

‌بنابرین‏ امورمربوط به حمایت‌های تأمین‌اجتماعی وآموزش وپرورش جزوامورحاکمیتی می‌باشد.

-سایرمواردی که با رعایت سیاست‌های کلی مصوب مقام معظم رهبری به موجب قانون اساسی درقوانین عادی جزءاین امورقرارمیگیرد.

گفتار دوم: امورتصدی

منظور از امورتصدی، اموری است که دولت در آن وظیفه ارائه خدمات و کالاها را مانند اشخاص حقوق خصوصی و چه بسا با هدف سودآوری محدود و جلب منافع به عهده داشته باشد و دولت می‌تواند با توجه به منافع کشور آن را به دیگران واگذار کند.

مستفاد از ماده۱۱ق.م.خ.ک می‌توان گفت، اعمال تصدی گری مربوط به اموری است که دولت متصدی اداره و بهره‌برداری از اموال جامعه می‌باشد ومانند اشخاص حقیقی وحقوقی در حقوق خصوصی عمل می‌کند.

‌بنابرین‏ ویژگی بارز اعمال تصدی گری آن است که اولا دولت آن را همانند اشخاص حقیقی وحقوقی حقوق خصوصی انجام می‌دهد و ثانیاً اصول وقواعد حاکم برآن مقررات حقوق خصوصی است نه حقوق عمومی.

مواد نهم، دهم ویازدهم قانون مدیریت خدمات کشوری امور تصدی گرایانه دولت را(به جز در مواردی که واگذاری آن را به بخش خصوصی ونهادهاوموسسات عمومی غیردولتی منوط به تاییدهیات‌وزیران می‌داند) چنین بیان می‌کند:

۱-امور اجتماعی،فرهنگی وهنری:آن دسته از وظایفی است که منافع اجتماعی حاصل از آن ها نسبت به منافع فردی برتر داردوموجب بهبودوضعیت زندگی افراد می‌گردد ازقبیل:آموزش وپرورش عمومی،فنی حرفه ای،علوم وتحقیقات،درمان،توانبخشی،تربت بدنی و ورزش،اطلاعات وارتباطات عمومی وامورفرهنگی هنری وتبلیغات اسلامی(ماده نهم قانون مدیریت خدمات کشوری)

۲-امورزیربنایی،ماده دهم این قانون آن ‌را چنین تعریف ‌کرده‌است:آن دسته طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه ایی است که موجب تقویت زیرساخت‌های اقتصادی ‌و تولیدی کشور می‌گرددازقبیل طرح آب وخاک ‌و شبکه‌های انرژی،ارتباطات وراه

۳-امور اقتصادی در ماده یازدهم چنین آمده است:آن دسته اموری است که دولتمتصدی اداره وبهره‌برداری از اموال جامعه است ومانند اشخاص حقیقی وحقوقی عمل می‌کند،ازقبیل:تصدی در امور صنعتی،کشاورزی، حمل ونقل، بازرگانی، مسکن وبهره‌برداری از طرح‌های مندرج در ماده ۱۰ این قانون.

اصطلاح روانی ـ حرکتی به مفهومی که در طبقه‏ بندی کرات هول به کار رفته است نشان می‏ دهد که رفتارهای این حیطه شامل فعالیت‏های زیر است: مهارت‌های دستکاری، مهارت‌های حرکتی و فعالیت‏هایی که انجام آن ها به هماهنگی روانی ـ عضلانی نیاز دارد. هماهنگی روانی ـ عضلانی به طور خلاصه، همان کارایی ایجاد هماهنگی بین تحریک عصبی و حرکت عضلانی است که به طور منطقی نمی‏تواند به عنوان یک خرده طبقه مستقل در حیطه روانی ـ حرکتی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد، زیرا که به طور ذاتی در دو خرده طبقه دیگر وجود دارد. به عبارت دیگر، مهارت‌های حرکتی را رفتارهای قابل مشاهده انسان متحرک می‏ دانند. وقتی که اصطلاح روانی ـ حرکتی به دو جزء روان و حرکت تقسیم می شود. به طور ضمنی حرکتی ـ ذهنی یا حرکت ارادی را می‏رساند. ‌بنابرین‏ به عنوان یک تعریف مشخص و واضح می‏توان گفت که واژه روانی ـ حرکتی در برگیرنده همه حرکات ارادی قابل مشاهده انسان است. خصوصیت یکسان همه رفتارهایی که در حیطه روانی ـ حرکتی قرار می‏ گیرند، آن است که اولا همگی اعمال ارادی و قابل مشاهده یا الگوهای عملی بوده که به وسیله یادگیرنده به مرحله اجرا درمی‏آیند و ثانیاًً مربی آن ها را به عنوان بخش اصلی ‌هدف‌های‌ آموزشی برنامه‏ هایی که برای آموزش دانش‏آموزان خود تعیین می ‏کند، انتخاب می کند (هارو، ۱۳۶۸).

چیزی که درنگاه اول در رشد کودکان بیشتر از همه به چشم می‌آید، تغییرات سریع در حوزه حرکتی کودکان است. نوزادی که در بدو تولد یک موجود تقریباً بی حرکت است، پس از گذشت چند سال توانایی حرکت، ایستادن و دویدن را پیدا می‌کند.

توجه به جنبه‏ های حرکتی کودکان یکی از مهمترین حوزه های رشدی است که از همان ابتدا توجه بسیاری از نظریه‏پردازان رشد کودک را به خود جلب ‌کرده‌است. اهمیت رشد حرکتی به گونه‏ای است که پیاژه شناخت‏شناس معروف و نظریه‏پرداز حوزه رشدشناختی کودکان، ‌به این اصل وفادار مانده است که زیربنای ساختار ذهنی کودک فعالیت‏های حرکتی است که در دو سال اول زندگی انجام می‏ دهد. رفتارهای حرکتی کودکان ممکن است در ابتدا بسیار ناپخته بنظر برسد، اما بر اثر رشد مغزی و بازخوردهای محیطی به تدریج کودک به سمت انجام رفتارهای حرکتی پیچیده و ماهرانه حرکت می ‏کند. امروزه، تنها به رشد خودبخودی مهارت‌های حرکتی کودکان توجه نمی‏کنند، بلکه بر اثر مشاهدات طبیعی که بر روی کودکان زیادی صورت گرفته است متخصصان ‌به این نتیجه دست یافته اند که برای رشد بهتر رفتار حرکتی کودکان که زیربنای ادراک و شناخت آن ها‌ است، باید برنامه‏ ریزی صورت گیرد تا بهتر بتواند مهارت‌های حرکتی را یاد بگیرند و در موقعیت‏های طبیعی به کار ببرند (دوپیرا، ۱۹۹۳).

مقوله‏های روانی ـ حرکتی ‌بر اساس نمونه رفتارهایی که برای بیان نتایج خاص یادگیری به کار می‏ روند در جدول زیر ارائه می‌شوند (لطف آبادی، ۱۳۷۵).

جدول ۲-۱- مقوله‏های اصلی در حوزه روانی ـ حرکتی (لطف آبادی، ۱۳۷۵؛ ص ۲۷)

توصیف مقوله‏های اصلی در حوزه روانی ـ حرکتی

نمونه ‌هدف‌های‌ تربیتی

نمونه ‌فعل‌هایی که برای بیان نتایج خاص یادگیری به کار می ‏رود.

۱٫ ادراک

این مقوله مربوط است به استفاده از اعضای حسی برای به دست آوردن نشانه‏ هایی که فعالیت حرکتی را هدایت می ‏کند. این امر از یک محرک حسی شروع می‏ شود و با انتخاب نشانه دنبال می‏ گردد و به معنا کردن می‏انجامد.

– از روی صدای ماشین عملکرد نادرست آن را تشخیص می‏ دهد.

– مزه غذا را با احتیاج به استفاده از آن مربوط می‏ سازد.

– موسیقی را با گام برداشتن معین در رقص ارتباط می‏ دهد.

برمی‏گزیند، توصیف می ‏کند، بازرسی می ‏کند، متمایز می‏ سازد، تعیین می‏ سازد، جدا می‏ سازد، ارتباط می‏ دهد، انتخاب می ‏کند، مجزا می ‏کند.

۲٫ وضعیت یا تمایل

تمایل مربوط است به آمادگی برای اجرای نوع خاصی از عمل. این مقوله شامل وضعیت ذهنی، وضعیت جسمانی و وضعیت انگیزشی است. ادراک نشانه ‏ها به عنوان یک پیش نیاز مهم در این سطح عمل می ‏کند.

– توالی مراحل در جلا دادن چوب را بلد است.

– وضعیت بدنی مناسب برای چوگان بازی از خود نشان می‏ دهد.

– تمایل خود را برای ماشین‏نویسی ماهرانه نشان می‏ دهد.

شروع می ‏کند، ابراز می ‏کند، تبیین می ‏کند، حرکت می ‏کند، واکنش نشان می‏ دهد، پاسخ می‏ دهد، نشان می‏ دهد، دست به کار می‏ شود، داوطلب می‏ شود.

۳٫ پاسخ هدایت شده

پاسخ هدایت شده مربوط است به مراحل اولیه در یادگیری پیچیده و شامل تقلید آزمایش و خطاست. درستی عملکرد شاگرد به وسیله یک معلم یا با بهره گرفتن از یک مجموعه مناسب از معیارها مورد داوری قرار می‏ گیرد.

– حرکات بازی گلف را آن طور که به او نشان داده شده انجام می‏ دهد.

– نوار کمک‏های اولیه را آن طور که به او نشان داده شده به کار می‏ گیرد.

– ترتیب درست تهیه یک غذا را معلوم می ‏کند.

جمع‏ آوری می ‏کند، تحت قاعده درمی‏آورد، رویهم سوار می ‏کند، از هم جدا می ‏کند، ابراز می ‏کند، باز می ‏کند، سفت می ‏کند، ثابت می ‏کند، حرارت می‏ دهد، اصلاح می ‏کند، اندازه می‏ گیرد، تعمیر می ‏کند، مخلوط می ‏کند، سازمان می‏ دهد، طرح‏ریزی می ‏کند.

۴٫ مکانیسم

مکانیسم عبارت از آن دسته از اجرای اعمال است که پاسخهای آموخته شده به صورت عادت درآمده‏اند و حرکات با اطمینان و درستی انجام می ‏شوند. نتایج یادگیری در این سطح مربوط به انواع مختلف مهارت‌های اجرا است .

– خوش خط و خوانا می‏نویسد.

– تجهیزات آزمایشگاه را منظم می ‏کند.

– یک دستگاه پروژکتور اسلاید رابه کار می‏اندازد.

– حرکات یک رقص ساده را نشان می‏ دهد.

(همانند فعلهای مورد شماره ۳)

۵٫ پاسخهای کاملاً پیچیده

ث) فرضیه های تحقیق

 

در مقابل سوالات مطرح شده، فرضیاتی به شرح زیر می توان مطرح نمود:

 

1. 1. چنانچه توبه با شرایط صحیحی که گفته می شود، صورت گیرد پذیرفته می شود. زیرا قرآن در آیات متعددی خداوند را توبه پذیر معرفی می کند. از جمله این آیات، آیه ۴۵سوره شوری می‌باشد که میفرماید: «اوست خدایی که توبه بندگان را می پذیرد و گناهان را می بخشد.»

 

1. 1. 1. از آنجا که توبه یک مسئله درونی و باطنی است و تنها از طرف فرد تائب معلوم می شود، لذا صرف ادعای شخص مبنی بر توبه برای احراز آن کفایت می‌کند. مگر آنکه دلیلی بر خلاف آن یافت شود و یا یقین به کذب اظهار وی باشد.

   

 

1. 1. صرفاً قاضی دادگاه رسیدگی کننده به پرونده، صلاحیت احراز توبه و ترتیب اثر دادن به آن را داشته و مقامات دادسرا فاقد چنین صلاحیتی هستند.

 

1. در حدود، مرور زمان می‌تواند از علل سقوط مجازات‌ها محسوب شود و مرور زمان از این جهت که کاشف از توبه است، مسقط مجازات است.

ج) روش تحقیق

 

با توجه به اینکه تحقیق پیش رو از نوع تحقیق بنیادی ـ نظری است، مطالب با بهره گرفتن از کتب معتبر موجود در کتابخانه ها، پایان نامه ها و مقالات موجود و سایت‌های معتبر جمع‌ آوری گردیده است. روش تحقیق، روش توصیفی و تحلیلی می‌باشد.

 

ح) معرفی پلان و ساختار تحقیق

 

این تحقیق در سه فصل تنظیم گردیده است. فصل اول با عنوان توبه وشرایط آن شامل مباحثی می‌باشد. در این فصل راجع به تبیین توبه، مفهوم، حقیقت توبه و جایگاه ‌و اقسام توبه و مستندات و شرایط توبه و نیز مواردی مانند زمان انجام توبه، احراز توبه و زمان پذیرش آن مباحثی بیان می‌گردد. فصل دوم نیز با عنوان آثار فقهی و حقوقی توبه، آثار اثباتی توبه و آثار ثبوتی توبه را بیان می‌دارد. فصل سوم نیز با عنوان تأثیر توبه در سقوط مجازات است. در این فصل حدود تأثیرگذاری توبه ، تأثیر توبه در مجازات‌های حدی و در ادامه مباحث نیز به بررسی توبه در قصاص، دیات و مجازات‌های تعزیری و بازدارنده خواهیم پرداخت. در پایان هم به بیان نتیجه ها و ارائه پیشنهادها اقدام گردیده است.

 

فهرست اختصارات

 

ص ………………………………………………………………………………. صفحه

 

ج ………………………………………………………………………………… جلد

 

م …………………………………………………………………………………. میلادی

 

ه.ق ………………………………………………………………………………. هجری قمری

 

ه.ش …………………………………………………………………………….. هجری شمسی

 

ر.ک …………………………………………………………………………….. رجوع کنید

 

بی نا ……………………………………………………………………………. بدون نام ناشر

 

بی تا …………………………………………………………………………… بدون تاریخ نشر

 

بی جا …………………………………………………………………………. بدون محل نشر

 

فصل اول:

 

 

 

توبه و شرایط آن

 

۱ـ۱ـ تبیین کلی توبه

 

در این مبحث راجع به ماهیت و مفهوم توبه، پیرامون توبه در ادیان مختلف اعم از اسلام، مسیحیت و یهودیت، و مطالبی راجع به حقیقت و اهمیت توبه بیان می شود.

 

۱ـ۱ـ۱ـ ماهیت و مفهوم توبه

 

در این گفتار معنای لغوی توبه، معنای اصطلاحی توبه، توبه در حقوق جزای اسلام، توبه در فقه پویای اسلام و جایگاه توبه در قانون مجازات اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 

۱ـ۱ـ۱ـ۱ـ معنای لغوی توبه

 

توبه در لغت به معنی بازگشت، هر نوع بازگشتی و بازگشت از گناه و ندامت وپشیمانی می‌باشد.^[۱]

 

توبه از ماده «توب» به معنای «رجع» بازگشت است. صاحب مقاییس اللغه می نویسد: « توب، التاء و الواو و الباء کلمه واحده تدلٌ الی رُجُوع؛ تَوَب با تاء، واو و باء،کلمه واحدی می‌باشد که به معنای رجوع و بازگشت است.»^[۲]

 

در لسان العرب نیز آمده است: « التوبه: الرجوع من الذنب وتاب الی اللهیتوب توباً متابا، اناب و رجع من المعصیه الی الطاعه؛ توبه به معنای بازگشت از گناه است.»^[۳]

 

خواجه نصیر الدین طوسی(رحمه الله) در اوصاف الاشراف می نویسد: « توبه به معنای بازگشت از معصیت است و نخست باید دانست که گناه چه باشد.»^[۴]

 

مرحوم محقق اردبیلی در کتاب مجمع الفائده و البرهان فی شرح الارشاد الاذهان می فرماید:«التوبه هی الندامه والعزم علی عدم الفعل لکون الذنب قبیحاً ممنوعا و امتثالاً لامرالله و لم یکن غیر ذالک مقصوداً.»^[۵]

 

ازاین تعریف دو نکته استفاده می شود:

 

۱ـ پشیمانی و ندامت، توبه است. ۲ـ عدم الفعل (ترک گناه) به خاطر قبح شرعی آن باشد.

 

در توضیح این نکته باید گفت که «عدم الفعل» گاهی به خاطر عدم توانایی بر انجام آن است و زمانی خاطر ممنوع و قبیح بودن آن است.از این رو مجرد «عدم الفعل» توبه نیست؛ مثلاً کسی دراثر ارتکاب زنا مبتلا به بیماری هایی شود که مانع تولید مثل و فرزند دار شدن او می شود،حال اگر وی به خاطر فرزند دار نشدن، از عمل ارتکابی خود پشیمان شود این پشیمانی توبه نیست؛ زیرا پشیمانی او به خاطر قبح شرعی عمل نمی باشد. اکنون سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که اگر امکان ارتکاب گناه برای شخص نباشد و او در این حال توبه نماید، آیا توبه وی محقق و پذیرفته می شود؟ در پاسخ باید گفت: اگر شخص مرتکب بپذیرد که معصیت الهی را ‌کرده‌است، به طوری که اگر قادر به انجام آن نیز بود، دیگر مرتکب آن نمی گردید، در این صورت توبه اش پذیرفته خواهد شد. شیخ بهایی (رحمه الله) در تعریف توبه می نویسد: «التوبه:الرجوع و تنسب الی العبد و الی الله سبحانه….و معناها علی الاول:الرجوع عن المعصیه الی الطاعه و علی الثانی: الرجوع عن العقوبه الی الطف و التفضیل.»^[۶]

 

توبه در لغت به معنای رجوع و بازگشت از گناه است و در اصطلاح عبارت است از« رجوع از طبیعت (حیوانی) به سوی روحانیت نفس بعد از آنکه به واسطه معاصی و کدورت نافرمانی، نور فطرت و روحانیت محبوب به ظلمت و طبیعت تبدیل شده است.»^[۷]

 

در قرآن هم توبه به معنای «رجوع انسان گناهکار» آمده و هم به معنای « توفیق توبه دادن از طرف خداوند به بنده معصیت کار» و هم به معنای « قبول وپذیرش توبه از جانب خداوند متعال » آمده است. در نتیجه می توان گفت، هر توبه انسان پیچیده شده در دو توبه الهی است: یکی توفیق دادن به بنده برای توبه ودیگری پذیرفتن توبه بندگان است و ممکن است هر سه توبه را به معنای لغوی برگشت داد؛ ‌به این معنی که توبه از انسان، رجوع از گناه بازگشت از معاصی است و توبه اول از خداوند، رجوع فضل و رحمتش سوی بنده است و توبه دوم،رجوع به قبول آن از بنده است.^[۸] ‌بنابرین‏ لغت شناسان توبه را به معنای رجوع دانسته اند.اما برخی از آنان،آن را به معنای مطلق رجوع گرفته اند، و بعضی دیگربه معنای رجوع مقید یعنی بازگشت از گناه تعبیر کرده‌اند. ‌بنابرین‏ توبه، به معنای بازگشت و پشیمانی از گناه و تصمیم بر ترک آن است.