۱-۳-توانایی تارک فعل در انجام فعل ترک شده؛

اگر تارک فعل خود بر انجام فعل متروک قادر نباشد ،قطعا نه مورد سرزنش عرف جامعه قرار می گرد ونه مستحق عقاب وپرداخت خسارت خواهد بود.قانون «خودداری از کمک به مصدومین ورفع مخاطرات جانی»نیز شرط مسئولیت عمومی رابه «متوجه نبودن هیچ خطری به خود او یا دیگران»دانسته است .حال یک سوال مهم در این بخش پیش روی ماست وآن این است که اگر یک شخص که وظیفه دارد به انجام فعلی و در اثر ناتوانی به آن فعل مبادرت نورزد ایا می توان وی را مسئولیت کیفری بخشید؟

نگارنده چنین سوال وتبعا جوابی هم در متون حقوقی معتبر فعلی ملاحظه نکرده است ولیکن در مقام پاسخ ‌به این سوال می بایستی قایل به تفکیک در فرض هر سوال شد،به طور مثال اگر یک شخص که وظیفه نجات غریق را دارد اساسا شنا کردن بلد نباشد وبه تقلب خود را نجات غریق معرفی وبه استخدام در آمده باشد،و در موقع نیاز به علت عدم توانایی قادر به نجات غریق نباشد ،چنین شخصی نمی تواند از موضوع این بخش استفاده کند وبه این استناد که قادر به کمک کردن نبوده از مسئولیت کیفری خود شانه خالی کند چرا که افرادی که در استخر شنا می‌کنند به اعتماد واتکا به وجود چنین شخصی مبادرت به شنا می‌کنند واگر می‌دانستند وی قادر به شنا هم نیست چه بسا اصلا وارد آب نمی شدند لذا تقلب این شخص مانع استفاده از این امتیاز بوده ودارای مسولیت است ولیکن اگر یک پزشک که وظیفه درمان را دارد،بر اثر اشتباه یا عدم توان در معالجه به عللی غیر از تقلب وی مثل نا شناخته بودن بیماری یا جواب ندادن درمان،نتواند مجروح یا مصدوم را از مرگ نجات دهد قطعا مسئولیت کیفری وی از حیث عمدی بودن جنایت منتفی است واگر هم ضمانی باشد(چرا که در متون فقهی ید پزشک ضمانی است)به لحاظ مسایل حقوقی و در حد رفع خسارت است.

۱-۴-وجود عنصر روانی؛

درکنار سه شرط پیش گفته یک شرط لازم دیگر هم وجود دارد وآن وجود عنصر روانی(عمد)در تارک فعل است ‌به این معنا که شخص حایز وظیفه بر انجام فعل که در اثر ترک فعل او نتیجه ای حادث شده ووی هم قادر بر جلوگیری از ان بوده می بایستی دارای یک عمد در ترک فعل وقصد نتیجه باشد تا بتوان وی را به مجازات عامد رساند فرضا اگر یک پزشک که مسئولیت قانونی ‌و قراردادی در درمان مجروحین دارد واز درمان مجروح به هر انگیزه ای وبه قصد تلف امتناع ورزد قطعا قاتل عمد محسوب خواهد شد ولی ذکر این نکته کاملا ضروری است که با توجه به درونی وذهنی بودن عمد احراز ان بسیار دشوار وگاه ناممکن است ودادرس می بایستی از قراین حول موضوع به ان دست پیدا کند.والبته در صورت عدم وجود قصد صریح و احراز کشنده بودن ترک فعل عنصر روانی لازم هم قهرا مفروض بوده و خلاف آن می بایستی اثبات گردد.

۲-آرای فقها ؛

همان طور که بر اهل فن مشخص است اکثر متون فقهی در توضیح مطالب بیشتر به سمت ذکر مصادیق روی اورده اند در این باره هم اکثر فقهای امامیه و اهل تسنن با ذکر وبیان امثالی از جمله حبس شخص ومنع وی از آب وغذا ،مرتکب را قاتل عمد در فرض وجود سو نیت ویا نوعا کشنده بودن ترک فعل ،می دانند.به طور مثال مرحوم امام خمینی (ره)در تحریر الوسیله خود منع رسیدن آب وغذا به شخص را در مدتی که شخص نوعا طاقت ‌و تحمل آن را ندارد ،و منتهی به فوت هم بشود ،بدون داشتن قصد قتل در مرتکب هم ،قتل عمد محقق است.^[۴۵]. علت این امر هم غیر قابل تفکیک بودن قصد از چنین رفتار هایی است(چه فعل مثبت چه ترک فعل)واصولا شخص مرتکب چنین رفتاری که عامد در آن هم هست(عالم وقاصد به موضوع)بنا یک فرض قانونی درست دارای سو نیت بوده وخلاف آن هم نیاز به دلیل دارد که کاری بس سترگ است.مقنن ایرانی در نصوص جزایی حاکم فعلی هم به تاسی از نظر مشهور فقهای امامیه به تشریح قتل عمد پرداخته است.موارد دیگری همانند ضامن بودن صاحب بنا در مقابل تلف ناشی از ریزش آن به دلیل عدم تعمیر واصلاح آن،مسئولیت ولی طفل یا مربی شنا در مقابل غرق شدن اطفالی که برای آموزش شنا به وی سپرده شده اند،مسئولیت صاحب حیوان به دلیل عدم نگهداری ‌و حراست از ان در مقابل تلف یا خسارت وارده از سوی حیوان ونظایر بسیار دیگری که در کتب فقهی آورده شده است.

با ملاحظه ی این امثال واضح است که یک وظیفه و تکلیف فراتر از الزامات اخلاقی بایستی بر تارک فعل حاکم باشد تا منشا مسئولیت کیفری وی قرار گیرد.«در صورت فقدان چنین وظیفه ای ،صرف عدم جلو گیری از مرگ یا ورود صدمه وجراحت به دیگری،علی رغم توانایی بر انجام این کار وعلی رغم تمایل تارک فعل به تحقق نتیجه ،هر چند از لحاظ اخلاقی کاملا مذموم ‌و ناپسند است ولی همان طور که بعضی از فقها تصریح نموده اند،^[۴۶] هیچ گونه مسئولیتی را برای تارک فعل (که صرف مانع مرگ یا ضرب و جرح نشده است نه این که باعث آن شده باشد)به دنبال نخواهد داشت.به عنوان تکمیل بحث نظر دو نفر از فقهی مشهور معاصر در مقابل سوالات مرتبط بیان می‌گردد؛۱-آیت الله گلپایگانی در مقابل استفتا راجع ‌به این سوال که مسئولیت دیده بان در مقابل صدمه وارده بر معدن چی در اثر سقوط سنگ چه می‌باشد این طور پاسخ داده‌اند؛«در فرض مسئله اگر دیده بان در اعلام خطر کوتاه نکرده باشد کسی ضامن نیست وچنانچه شرکا با اعتماد بر دیده بان وتعهدی که در نگهبانی داده است مشغول کار شده اند واو در نگهبانی خود تقصیر ‌کرده‌است ضامن است»^[۴۷]

فقیه بر جسته آیت الله مدنی تبریزی در مقام پاسخ ‌به این سوال «اگر پزشک به قصد کشته شدن ومردن مریض یا مصدوم وی را معالجه نکند آیا قاتل محسوب می شود نسبت به قصاص یا دیه ضامن است؟نیز مادری که بچه را به قصد کشتن شیر نمی دهد آیا قاتل است ،وچه نوع قتلی انجام داده است؟هم چنین پدری که مشاهده می‌کند عقرب یا ماری به سمت فرزند خردسالش در حال حرکت است ولی جلوی مار یا عقرب را نمی گیرد وبچه در اثر نیش زدن حیوان می میرد آیا پدر قاتل محسوب می شود؟»چنین جواب داده است که«در فرض مذکور حرمت تکلیفی مسلم است ومعصیت بزرگی مرتکب شده اند ولکن موجب قصاص ودیه نیست.»^[۴۸]

بر اساس تحقیق مهرانی و مهرانی(۱۳۸۲) متغیرهایی نظیر بازده دارایی ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود و حاشیه سود قبل از مالیات با بازده سهام دارای رابطه معناداری است. همچنین نتایج آن ها نشان داد بازده دارایی ها بیش از سایر متغیر ها در پیش‌بینی بازده سهام مؤثر است.

ظریف فرد و ناظمی(۱۳۸۳) در تحقیقی به بررسی رابطه بین سود و جریان های نقدی در سنجش عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران پرداخته است. مشاهدات آن ها شامل ۹۸ شرکت برای دوره های ۷۷ الی ۸۲ بوده است. بر اساس نتایج آن ها سود حسابداری توان بیشتری نسبت به جریان های نقدی( اعم از خالص جریان های نقدی و جریان های نقدی عملیاتی) برای سنجش و ارزیابی عملکرد شرکت دارد. آن ها برای سنجش عملکرد شرکت از معیار بازده سهام استفاده نمودند.

انواری رستمی و همکاران(۱۳۸۳) در پژوهشی ، به بررسی ارتباط میان ارزش افزوده اقتصادی،سود قبل از بهره و مالیات،جریان نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی با ارزش بازار سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته‌اند. نمونه آن ها شامل ۶۴ شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی ۷۷ تا ۸۱ بوده است. آن ها برای آزمون فرضیه خود از آزمون رگرسیون استفاده نموده اند. نتایج تحقیقات آن ها بیانگر این است که ارتباط معنی داری بین سود قبل از بهره و مالیات و همچنین جریان نقدی فعالیت های عملیاتی با ارزش شرکت وجود دارد در حالی که این ارتباط بین ارزش افزوده اقتصادی و ارزش بازار ناچیز است.

نوروش و حیدری(۱۳۸۳) در تحقیقی که به منظور بررسی رابطه بین بازده سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با ارزش افزوده نقدی و معیارهای سنتی سود عملیاتی و جریان های نقدی عملیاتی سال ۷۸ تا ۸۲ انجام دادند، دریافتند که ارزش افزوده نقدی معیار مناسب تری برای تعیین تغییرات قیمت سهام می‌باشد و می‌تواند به عنوان محرک تغییرات قیمت سهام محسوب شود.

نوروش و همکاران(۱۳۸۳)، در تحقیقی به بررسی رابطه جریان های نقدی عملیاتی، سود عملیاتی و ثروت ایجاد شده برای سهام‌داران در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته‌اند. نتایج به دست آمده تحقیقات آن ها نشان می‌دهد که در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، ارزش افزوده اقتصادی شاخص بهتری در رابطه با ثروت ایجاد شده برای سهام‌داران می‌باشد. این امر بیانگر این موضوع است که شرکت ها بابت ایجاد ثروت و ارزش برای سهام‌داران خود ملزم ‌به این هستند تا عوایدی بیشتر از هزینه سرمایه برای سهام‌داران ایجاد کنند.خلاصه نتایج تحقیق(ضریب همبستگی بین ارزش و نسبت های مالی) در جدول زیر ارائه شده است:

نــام مــعیـار
سود عملیاتی
ارزش افزوده اقتصادی
جریان های نقدی عملیاتی
ضریب همبستگی
۴۵٫۹%
۶۸٫۱%
(۲۱٫۲-)%

پور حیدری و همکاران(۱۳۸۴) به بررسی رابطه بین سود و ارزش دفتری با ارزش بازار سهام بورس اوراق بهادار تهران پرداخته‌اند. آن ها اطلاعات مالی ۶۴ شرکت را بین سال های ۷۵ تا۸۳ جمع‌ آوری نموده و بر اساس روش آزمون رگرسیون به بررسی ارتباط این متغیرها پرداخته‌اند. نتایج تحقیق آن ها نشان داد که اولا بخش قابل توجهی از تغییرات ارزش شرکت بر اساس سود قابل تبیین است، ثانیاً عمده قدرت توضیح دهندگی مجموع سود و ارزش دفتری شرکت به خاطر سود است و ثالثا ارزش دفتری شرکت از قدرت توضیح دهندگی مناسب در مقایسه با سود هر سهم برخوردار نمی باشد و این سود هر سهم است که توانایی توجیه بیشتر تغییرات در ارزش شرکت را دارا می‌باشد.

کرمی و همکاران(۱۳۸۵) در تحقیقی با عنوان بررسی روابط خطی و غیر خطی بین نسبت های مالی با بازده سهام ۸۳ شرکت در بورس اوراق بهادار تهران بین ۷۷ تا ۸۲ انجام داده‌اند. نتایج تحقیقات آن ها بیانگر وجود رابطه خطی بین نسبت های مالی و بازده سهام بوده است ولی این رابطه چندان قوی نبوده و نمی تواند چندان قابل اتکا باشد.

حقیقت و موسوی (۱۳۸۵) به بررسی نقش عوامل رشد فروش و شاخص بحران مالی در پیش‌بینی بازده سهام پرداخته‌اند. شاخص های رشد فروش و شاخص بحران مالی از جمله شاخص هایی هستند که توانایی ارزیابی بازپرداخت بدهی ها و قابلیت سودآوری واحد تجاری را دارند. آن ها با مشاهده اطلاعات مالی ۱۰۶ شرکت بین سال های ۷۴ تا ۸۳ در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر این عوامل را بر بازده سهام مورد بررسی قرار داده‌اند. آن ها با بهره گرفتن از روش رگرسیون ‌به این نتیجه رسیده اند که این دو عامل قدرت توضیحی لازم در تشریح میانگین بازده سهام شرکت را ندارند.

دستگیر و تالانه(۱۳۸۵) با بهره گرفتن از داده های ۲۲۶ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال های۷۰ تا ۸۳ به بررسی رابطه بین سود قیمت سهام پرداخته‌اند. نتایج تحقیق آن ها بیانگر این است که رابطه بین سود و قیمت سهم پس از کنترل ارزش دفتری سهم می‌تواند غیر خطی و مقعر باشد.

تحقیقی توسط حقیقت و قربانی(۱۳۸۶) در بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با

عنوان رابطه سود و جریان های نقدی با ارزش شرکت در چارچوب مدل چرخه عمر صورت گرفته است. آن ها اطلاعات مالی ۱۵۳ شرکت را بین سال های ۷۷ تا ۸۳ جمع‌ آوری کرده و برای بررسی موضوع تاثیر سود و جریان های نقدی بر ارزش شرکت ، شرکت ها انتخاب شده را به سه دوره زمانی رشد ، بلوغ و افول تقسیم بندی نموده اند. نتایج تحقیق آن ها بیان می‌کند که در دوره رشد جریان های نقدی محتوای اطلاعاتی بیشتر نسبت به سود فراهم می‌کند. به نظر آن ها سهام‌داران در دوره رشد ارزیابی قیمت سهام به اطلاعات حاصل از فعالیت های تامین مالی واکنش بیشتری در مقایسه با اطلاعات سود تعهدی نشان می‌دهند . همچنین به نظر آن ها در دوره بلوغ سود تعهدی محتوای اطلاعاتی بیشتری نسبت به جریان های نقدی در اختیار سهام‌داران قرار می‌دهند. همچنین در دوره افول جریان های نقدی محتوای اطلاعاتی بیشتری در مقایسه با سود تعهدی فراهم می آورند.محتوای اطلاعاتی بیشتری در مقایسه با سود تعهدی فراهم می آورند.

خلاصه تحقیقات مرتبط با موضوع پژوهش در ایران

محقق

متغیر مستقل

متغیر وابسته

نتایج

جمادردی(۱۳۸۲)

نسبت های مالی تعهدی و نسبت های مالی نقدی

بازده سهام

نسبت های تعهدی بهتر از نسبت های نقدی بازده سهام را پیش‌بینی می‌کنند.

مهرانی و همکاران(۱۳۸۲)

بازده دارایی ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود و حاشیه سود قبل از مالیات

بازده سهام

داد بازده دارایی ها بیش از سایر متغیر ها در پیش‌بینی بازده سهام مؤثر است

ظریف فرد و ناظمی(۱۳۸۳)

سود و جریان های نقدی

معیار بازده سهام به عنوان سنجش عملکرد شرکت

سود حسابداری توان بیشتری نسبت به جریان های نقدی برای سنجش و ارزیابی عملکرد شرکت دارد.

انواری رستمی و همکاران(۱۳۸۳)

از واقعیات اجتناب ناپذیر آن است که پیشرفت های بشر در گرو یادگیری است(سرچمی^[۲۴]، ۲۰۰۴) یادگیری عبارت است از فرایند ایجاد تغییر نسبتاً پایدار در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است.یادگیری به طور مداوم در طی زمان و در مسیر زندگی واقعی به دست می‌آید و کنترل آن تقریباً دشوار است، اما به واسطه آن دانشی پایدار تولید شده و فرد یاد گیرنده این توانایی را می‌یابد که هنگام برخورد با موقعیت های مختلف، رفتاری اثربخش داشته باشد. محققان به تازگی دریافتند که تفاوت‌های افراد در یادگیری فقط ناشی از هوش و توانایی آن ها نیست بلکه عوامل دیگری از جمله ویژگی‌های ذاتی و شخصیتی افراد، مشکل بودن تکالیف محوله و سبک‌های یادگیری می‌تواند تاثیر بسزایی در یادگیری افراد داشته باشد(امامی فر^[۲۵]، ۲۰۰۷؛ اسمیت^[۲۶]، ۲۰۰۱)

از میان این عوامل سبک‌های یادگیری نقش بسزایی بر فرایند یادگیری داشته و می‌تواند نقش بسیار مؤثری بر میزان یادگیری افراد داشته باشند.سبک‌های یادگیری به عنوان روش‌هایی هستندکه افراد اطلاعات و تجربیات تازه را در ذهن خود سازماندهی و پردازش می‌کنند تا بتوانند مشکلات و مسائل پیش روی خود را حل نمایند (سیف^[۲۷]، ۲۰۰۰) بر این اساس محققان استفاده از شیوه های مناسب آموزشی جهت ارائه به افراد با سبک‌های یادگیری متفاوت را یکی از الزامات اجتناب ناپذیر بهبود یادگیری دانسته و در تحقیقات فراوانی ‌به این مهم اشاره نموده اند چرا که معتقدند تناسب شیوه تدریس یا سبک یادگیری باعث تقویت انگیزه یادگیری و پیشرفت تحصیلی می‌گردد.(کلاکستون^[۲۸]، ۱۹۸۷؛ آراگون^[۲۹]، ۲۰۰۱؛ کانو^[۳۰]، ۲۰۰۳؛ دی^[۳۱]، ۲۰۰۴؛ رسولی نژاد^[۳۲]، ۲۰۰۵؛ شیو^[۳۳]، ۲۰۱۱).

۲-۲-۲- دسته بندی سبک‌های یادگیری:

با وجود اینکه هر انسانی اثر انگشت منحصر بفردی را دارد، اما در عین حال می توان همه آثار انگشتهای انسان ها را در ‌گروه‌های مشخص وکلی، دسته بندی کرد. به همین ترتیب با وجود تفاوت و تنوع بی نهایت در سبک‌های یادگیری انسان ها، می توان از یک دیدگاه ” سبک یادگیری “، افراد را به چهار دسته تقسیم کرد:

۱- دیداری

۲- شنیداری

۳- جنبشی وپرحرکت

۴- لمسی(همان)

۲-۲-۲-۱- سبک یادگیری دیداری

فرد یادگیرنده به سبک یادگیری دیداری برای مرتب کردن اطلاعات و ارتباط با دیگران بیش از هر چیز تصاویر، عکس ها، رنگ ها و نقشه ها درک می‌کند؛ هر اتفاق، جریان یا هر چیزی را راحت تصور می‌کند؛ حسّ فضایی خوبی دارد که به وی در جهت یابی کمک می‌کند؛ علاقه ی زیادی به کشیدن تصاویر، یادداشت برداری سریع و خط کشیدن (حتی بی هدف) روی کاغذ و با رنگ دارد؛ در موارد مختلف مثل لباس پوشیدن، معمولاً درک خوبی از هماهنگی رنگ ها دارد، یعنی رنگ هایی استفاده می‌کند که با هم جور در می‌آید.(همان)

۲-۲-۲-۲- سبک یادگیری شنیداری

فرد با سبک یادگیری شنیداری از نواهای خوش و صداهای موزون و دارای آهنگ خوششن می‌آید؛ درک خوبی از وزن، زیر و بم صداها و ریتم آهنگ دارد؛ معمولاً فرد با خودش شعری را زمزمه می‌کند؛ به موسیقی فیلم ها یا برنامه های دیگر بیش تر از دیگران دقت می‌کند؛ شنیدن آهنگ و صدا، بر هیجانات و عواطف وی بیش تر از دیگران اثر دارد؛ وقتی آواز یا موسیقی می شنود، تا مدت ها آهنگ آن در ذهنشن فعال است، در حالی که دیگران آن را زودتر فراموش می‌کنند(سیف، ۱۳۸۶، ص ۲۳۸).

شکل ۲-۵: ابعاد جهت گیری هدف

منبع: سیف (۱۳۸۶)

۲-۲-۳- سبک‌های یادگیری در حالت کلی:

• • سبک‌های یادگیری شناختی:طریقی که شخص موضوعها را ادراک می‌کند،اطلاعات را به خاطر می سپارد،در باره مطالب می اند یشد،و مسائل را حل می‌کند.

• سبک‌های یادگیری عاطفی:در بر گیرنده شخصیت و ویژه گیهای هیجانی یادگیرنده، مانند پشتکار،تنها کار کردن یا با دیگران کارکردن، پذیرش یا رد تقویت کننده های بیرونی است.

سبک‌های یادگیری فیزیولوژیکی:جنبه زیست شناختی دارند و در برگیرنده واکنش فرد به محیط فیزیکی مؤثر بر یاذگیری او هستند(همایونی و عبداللهی، ۱۳۸۲).

۲-۲-۴- سبک‌های یادگیری شناختی:

• • سبک‌های وابسته به زمینه (کلی نگر) و نابسته به زمینه تحلیلی نگر

• • سبک‌های تکانشی و تاملی

• • سبک‌های همگرا، واگرا، جذب کننده و انطباق یابنده

• سبک‌های وابسته به زمینه(کلی نگر) و نابسته به زمینه تحلیلی نگر

ابزار تشخیص افراد وابسته به زمینه از نابسته به زمینه، آزمون شکل های نهفته است که در آن تعدادی تصویر وجود دارد که آزمون شوندگان باید شکل ها را از زمینه شان جدا کنند.

۲-۲-۶- خصیصه سبک یادگیری جنبشی و لمسی

ج-اطلاعات تلفیقی سری زمانی و مقطعی، بسیاری از مطالعات اخیر که در زمینه اقتصاد صورت گرفته از مجموعه دادهای تلفیقی استفاده کرده‌اند. در این گونه اطلاعات چندین بنگاه، خانوار، کشور و … از لحاظ کمی‌ و کیفی در طول زمان مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. در بسیاری از موارد، محقق می‌تواند از پانل‌دیتا^[۱۱] برای مواردی که مسائل را نمی‌توان به صورت سری زمانی و یا مقطعی بررسی کرد استفاده کند. مثلا در بررسی‌های تابع تولید مسئله این است که بتوان تغییرات تکنولوژیکی را از صرفه‌های ناشی از مقیاس تفکیک کنیم. در ذیل به مزایا و محدودیتهای این مدل می‌پردازیم.

۳-۷-۳-۱-۱- محاسن استفاده از مدل پانل‌دیتا

به دلیل افزودن به مشاهدات، درجه آزادی زیاد می‌کند لذا استنتاج آماری قویتر می‌شود. استنتاج ‌بر اساس ۲۰ مشاهده ضعیفتر از ۱۰۰ مشاهده است. تغییرات مشاهدات را زیاد می‌کند که باعث کاهش واریانس برآوردگر می‌شود. در مدل مرسوم دو متغیره:

Var(

لذا به یافتن نتایج معنادار کمک می‌کند: زیرا:

• • با افزایش درجه آزادی، مقدار جدول توابع آزمون کم شود، مقدار بحرانی t,F کم می‌شود.

• • با افزایش تغییرات مشاهدات، و لذا کاهش Var برآوردگرها، t محاسباتی زیاد می‌شود.

• لذا ۲ نیروی بالا باعث معنادار شدن بسیاری از نتایج می‌شود که با داده های سری زمانی یا مقطعی صرف غیرمعنا دارند.

لذا پنل دیتا علاج بسیار مناسبی برای مشکل هم‌خطی است. زیرا هم خطی زمانی است که نتایج را (‌بر اساس کمیتt) غیر معنا دارند که لذا این تکنیک‌ها یکی از بهترین روش های درمان هم خطی است.

تفکیک پدیده‌های اقتصادی مختص زمان (پیشرفت تکنولوژی) از مختص مقاطع در هر زمان (حرفه اقتصادی مقیاس) را امکان پذیر می‌کند. هر دو باعث کاهش AC وPAC می‌شوند. اما با داده های حروف مقطعی یا سری زمانی امکان تفکیک ندارد اما در این مدل‌ها می‌توان متغیرهای مختص زمان را تعریف کرد و ‌بر اساس آن ها اثر بر متغیر وابسته (LAC) را تفکیک کرد.

بسیاری روش های اقتصاد سنجی که نیازمند اطلاعات بیرونی نسبت به پارامترها هست و بر داده های صرف مقطعی و سری زمانی باید از بیرون مدل داده شوند( مثلاً y_t= β_۱+β_۲X_t+u_t جهت رفع واریانس ناهمسانی باید اطلاعات بیرونی مثل تا بتوان با تقسیم کل مدل بر ، GLS یا WLS را اجرا کرد. اما در پنل دیتا امکان اعمال روش GLS یا WLS بدون وزن دهی از بیرون توسط خود نرم افزار اجرا می‌شود. (گجراتی، ۱۳۸۸)

۳-۷-۳-۱-۲- محدودیت های پانل‌دیتا

داده های پانل‌دیتا هزینه بر است یعنی هزینه های جمع‌ آوری داده ها از جمله مسائل طراحی و گردآوری این نوع داده ها که البته ممکن است همه آنچه لازم است پوشش داده نشود.

تحریفات خطاهای اندازه گیری مثلاً اگر در پرسشنامه سؤالات شفاف نباشد.

مسائل گزینشی که شامل خود گزینشی (معمولا اطلاعاتی ارائه می‌شود که به صورت شاخص است نه واقعی)، یا مسئله بدون پایه است یعنی مشاهدات بدون پاسخ بماند و یا مسئله اصطکاک است یعنی اگر اشکال در مشاهدات ‌ایجاد شود موجی را ایجاد می‌کند که دامنه آن به مشاهدات دیگر کشیده می‌شود. به طور کلی نرخ اصطکاک از یک موج به موج دیگر افزایش می‌یابد، اما این موج افزایشی طی زمان کاهش می‌یابد.

بعد سری زمانی ممکن است خیلی کوتاه باشد.

۳-۷-۳-۲- مراحل روش تخمین مدل به وسیله داده های تلفیقی

سؤالی که اغلب در مطالعات کاربردی مطرح می‌شود این است که آیا شواهدی دال بر قابلیت ادغام شدن داده ها وجود دارد یا اینکه مدل برای تمام واحد‌های مقطعی متفاوت است. به عبارت دیگر آیا در مدل مورد نظر برای مقاطع مختلف هم شیب ها و هم عرض از مبدأها متفاوت است. این سؤال را می‌توان با فرضیه زیر مطرح نمود:

فرضیه مذکور را می‌توان به عنوان یک مجموعه قیود خطی روی ضرایب در نظر گرفت و برای آزمون که به chow test معروف است ار آماره F به صورت ذیل استفاده نمود:

که در آن :

: مجذور پسماندهای حاصل از برازش رگرسیون مقید است.

:مجذور پسماندهای حاصل از برازش رگرسیون نا مقید هر یک از معادلات

با بهره گرفتن از روش حداقل مربعات معمولی می‌باشد.در صورتی که فرض پذیرفته نشود، دلیل بر یکسان فرض نمودن شیب‌ها و عرض از مبدأ واحدهای مختلف مقطعی وجود ندارد.

آزمون دیگری مطرح است که با فرض متفاوت بودن عرض از مبدأ مقاطع فرضیه زیر را مطرح نمود.

که این فرضیه به صورت یک مجموعه قیود خطی فقط روی ضرایب متغیرهای توضیحی در نظر گرفته می‌شود که برای آزمون فرضیه مذکور از آماره F به صورت ذیل استفاده می‌شود.

که در آن :

: مجذور پسماندهای حاصل از برازش رگرسیون مقید است.

: مجذور پسماندهای حاصل از برازش رگرسیون نا مقید هر یک از معادلات

با بهره گرفتن از روش حداقل مربعات معمولی می‌باشد. در صورتی که فرض پذیرفته شود،سؤال اساسی دیگری مطرح خواهد شد و آن این است که آیا تفاوت در مقاطع مختلف می‌توان به وسیله عرض از مبدأ خاص در واحد پاسخگو باشد. به عبارت دیگر آیا تفاوت در عرض از مبدأ واحدهای مقطعی به طور ثابت عمل می‌کند یا اینکه عملکردهای تصادفی می‌توانند این اختلاف بین واحدها را به طور واضح تری بیان نماید که به ترتیب این دو روش در ادبیات داده های تلفیقی به روش های ثابت و اثرات تصادفی مشهور هستند که ذیلاً روش های فوق الذکر به اختصار مورد بحث قرار می‌گیرد(همان، ۵۰۶).

۳-۷-۳-۲- روش برآورد

روش­های سنتی اقتصادسنجی در برآورد ضرایب یک الگو، مبتنی بر پایا (مانا) بودن سری­های زمانی می­باشند. متغیر سری­زمانی وقتی مانا است که میانگین، واریانس، کواریانس و در نتیجه ضریب همبستگی آن در طول زمان ثابت باشد و مهم نباشد که در چه مقطعی از زمان، این شاخص ­ها را محاسبه کنیم. امّا از طرفی، «بررسی­هایی که از سال­های ۱۹۹۰ به بعد انجام شده، نشان داده است که بسیاری از متغیرهای سری­زمانی در اقتصاد مانا نیستند» (هژبر کیانی،۱۳۷۶،ص ۵۲). به عبارتی دیگر، میانگین و واریانس این سری­ها در طول زمان متغیر بوده و کواریانس آن­ها در ازای وقفه­های مشخص، ثابت نیست که از این خصوصیات به عنوان نامانا^[۱۲]بودن سری­های زمانی یاد می­ شود. اگر سری­های زمانی مورد استفاده در برآورد ضرایب الگو نامانا باشند، برآورد الگو با چنین متغیرهایی ممکن است به رگرسیون کاذب^[۱۳] منجر شود؛ بدین معنی که ممکن است ضریب تعیین به دست آمده از الگوی برآوردی بسیار بالا بوده، ولی هیچ رابطۀ معنی­داری بین متغیرهای الگو وجود نداشته باشد. عدم توجه به چنین نکته­ای، موجب گمراهی محقق و استنباط­های غلط ‌در مورد ارتباط بین متغیر­ها خواهد شد. از این رو قبل از استفاده از این متغیرها لازم است نسبت به مانایی یا عدم مانایی آن ها اطمینان حاصل کرد (نوفرستی ،۱۳۷۸، ۸۶).

۳-۷-۳-۳-آزمون ریشه واحد در داده ­های پانل

جامعه ی آماری این تحقیق شامل صاحب نظران علمی این حوزه در سطح شهر تهران و مدیران مؤسسات کوچک و متوسط مستقر در شهرک های علم وفناوری و شهرکهای صنعتی شهر تهران است .

مبنای انتخاب این افراد در بین صاحب‌نظران ، تالیف های علمی مرتبط با تجارت الکترونیک و حوزه ی بنگاه های کوچک و متوسط بوده است .

در بنگاه های مطالعه شده نیز مدیرانی که دارای آشنایی اولیه و تجربه در زمینه به کار گیری فناوری اطلاعاتی و ارتباطی در شرکت هایشان بوده اند نظر سنجی شدند .

۱-۸- روش گردآوری اطلاعات

• مطالعات کتابخانه ­ای

بررسی و تحقیق از راه مطالعه ی مآخذ و مراجع گوناگون مثل کتاب ها و آگاهی از تحقیق دیگران انجام شده است. در این شیوه مرجع شناسی اهمیّت فراوانی دارد. مرجع شناسی شناخت منابع مهم تحقیق در هر رشته است. فهرست ها ، کتاب ها، مجموعه سخنرانی ها، عکس ها، مجلات، واژه نامه ها، فرهنگ ها، اطلس ها، زندگی نامه ها واینترنت و … منبع مهمی برای این پژوهش بوده است.

• مطالعات می‌دانی

برای شناخت عوامل تاثیر گذار بر به کارگیری تجارت الکترونیک در کسب و کارهای کوچک و متوسط ، از مطالعات می‌دانی استفاده شده است. برای این منظور استفاده از پرسشنامه و توزیع آن در بین مؤسسات کوچک و متوسط مستقر درتهران مد نظر قرار گرفته است.

۱-۹- آزمون­های آماری

در این پژوهش برای شناسایی موانع به کارگیری تجارت الکترونیک از روش گردآوری اطلاعات مبتنی بر بهره گیری از منابع داخلی، خارجی، استخراج از مقالات فارسی و لاتین، منابع کتابخانه ای، اینترنتی و همچنین استفاده از پرسشنامه می‌باشد همچنین ابزار گردآوری اطلاعات، استفاده از پرسشنامه استاندارد و روش آماری تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده و به منظور وجود اولویت­ بندی بین موانع از روش آزمون تحلیل واریانس فریدمن استفاده شده و به جهت اولویت­ بندی موانع از میانگین رتبه­ای و میانگین استفاده شده است.

۱-۱۰- تعاریف واژه ها و متغیرهای تحقیق

کسب و کارهای کوچک و متوسط (SMEs)

• • درارتباط با کسب ‌و کارهای کوچک ومتوسط ، هیچگونه تعریف جهان شمولی وجود ندارد که به طورگسترده‌ای مورد تأیید قرار گرفته باشد ‌و تعاریف گوناگونی ازاین مفهوم درادبیات کسب و کار، اقتصاد و توسعه و تجارت موجود است.

• • بنگاه های کوچک و متوسط کسب وکار (SMALL & MEDIUM SIZE ENTERPRISES) ، که با حروف اختصاری SME به آن ها اشاره می شود،علی‌رغم اینکه باستناد آمارو ارقام موجود اهمیت ویژه و بسزائی دراقتصادکشورها دارا می‌باشند ، و لیکن هنوز درسطح جهانی دارای تعریف عملیاتی واحد ویکنواختی که قابلیت تعمیم به انواع مختلف این بنگاه ها ، درفضاهای متنوع کسب وکار ودرکشورهای مختلف را دارا باشد، نیستند.

• • ازدید کلی عبارت SME در همه بخش ها، به کمپانی هائی اشاره دارد که از یک اندازه معلومی بزرگتر نشوند. برای سنجش اندازه بزرگی، شاخصه هائی نظیر سود ، نقدینگی سرمایه گذاری شده ، سرجمع ترازنامه ،درآمد ، سرمایه کلی ، موقعیت در بازار، حجم تولیدو فروش ، تعداد کارمندان و نقدینگی در گردش لحاظ می شود که از این میان ، به دلیل سادگی ، قابلیت انطباق و کاربرد عملی ، دو شاخصه ” تعداد کارمندان ” و ” نقدینگی در گردش” به ‌عنوان مناسب ترین ضابطه و معیار عام پیشنهاد می‌شوند.

اینترنت :

اینترنت اختصار کلمات Internatinal Networking به معنی شبکه فوق العاده گسترده جهانی متشکل از هزاران کامپیوتر است که از طریق تلفن و کابل و یا ماهواره به یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند .^[۲]

تجارت الکترونیک :

‌ سازمان‌ها و مؤسسات‌ علمی‌ و تحقیقاتی‌ و مراکز تجاری‌ معتبر جهانی‌ و پژوهشگران‌ فعال‌ در زمینه‌ تجارت‌ الکترونیک‌ چندین‌ تعریف‌ از تجارت‌ الکترونیک‌ ارائه‌ کرده‌اند .

• • تعریف‌ لینچ‌ و لیندکوئیست: تجارت‌ الکترونیک‌ به‌ معنای‌ مبادله‌ محصولات‌ و خدمات‌ ‌در مقابل‌‌ پول‌ با استفاده‌ از توانایی‌های‌ اینترنت‌ است .

• • کالاکوتا و وینسون‌ دو پژوهشگر مشهور تجارت‌ الکترونیک‌ در کتاب‌ خود به‌ نام‌ مرزهای‌ تجارت‌ الکترونیک آن‌ را این‌طور تعریف‌ می‌کنند: تجارت‌ الکترونیک‌ واژه‌ معادلی‌ است‌ برای‌ خریدوفروش‌ محصولات، خدمات‌ و اطلاعات‌ به وسیله‌ زیرساختارهای‌ شبکه‌ای .

• • گروه‌ کاری‌ فناوری‌ زیرساختارهای‌ اطلاعاتی‌ و کاربرد آن‌ (۱(IITA)( یک‌ تعریف‌ کارکردی‌ از تجارت‌ الکترونیک‌ ارائه‌ می‌کند: تجارت‌ الکترونیک‌ ارتباطات، مدیریت‌ داده ها و خدمات‌ ایمنی‌ را یکپارچه‌ می‌سازد تا کاربران‌ تجاری‌ در سازمان های‌ گوناگون‌ بتوانند به‌ صورت‌ خودکار اطلاعات‌ را مبادله‌ کند .

• • ولادیمیر زواس‌ در مقاله‌ خود به‌نام‌ ساختار و آثار کلان‌ تجارت‌ الکترونیک بیان‌ می‌دارد: تجارت‌ الکترونیک‌ به‌ معنی‌ سهیم‌ شدن‌ در اطلاعات، حفظ‌ ارتباطات‌ تجاری‌ و هدایت‌ مبادلات‌ بازرگانی‌ به وسیله‌ شبکه های‌ ارتباطی‌ است .

• تجارت الکترونیک عبارت است از فرایند مبادله کالا ، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه های رایانه ای از جمله اینترنت .( توربان ۲۰۰۰)

با توجه‌ به‌ تعاریف‌ فوق‌ شاید بتوان‌ تجارت‌ الکترونیک‌ را این‌طور تعریف‌ کرد که: تجارت‌ الکترونیک‌ به‌ معنی‌ اطلاع‌رسانی، تبلیغات‌ و خریدوفروش‌ کالاها و خدمات‌ و حفظ‌ و برقراری‌ روابط‌ تجاری‌ ازطریق‌ سیستم‌های‌ مخابراتی‌ و ابزارهای‌ پردازش‌ داده ها است. ‌ویژگی‌ اصلی‌ همه‌ این‌ فعالیت‌ها تسهیل‌ فرایندهای‌ تجاری، حذف‌ فرایندهای‌ غیرضروری‌ در انجام‌ امور بازرگانی‌ و کاهش‌ هزینه ها ازطریق‌ بهبود و افزایش‌ هماهنگی، کاهش‌ هزینه های‌ اداری‌ به‌ویژه‌ هزینه‌ مکاتبات‌ و کاغذبازی‌ و بهبود دسترسی‌ به‌ بازار و افزایش‌ تنوع‌ برای‌ مشتریان‌ به‌ معنای‌ عام‌ است.مهمترین‌ ویژگی‌ تجارت‌ الکترونیک‌ از دیدگاه‌ بازاریابی، برقراری‌ ارتباط‌ سازمان‌ یا فرد با کل‌ مخاطبان‌ و سازگار ساختن‌ محصولات‌ و خدمات‌ با نیازهای‌ فرد – فرد آن ها‌ است. برآیند این‌ عمل‌ رقابت‌ شدید، تنوع‌ عرضه‌کنندگان‌ و محصولات‌ و خدمات‌ آن ها و در نتیجه‌ کاهش‌ هزینه ها و افزایش‌ رضایتمندی‌ مشتریان‌ است .

نکته‌ مهمی‌ که‌ باید به‌ آن‌ توجه‌ داشت‌ این‌ است‌ که‌ موضوع‌ تجارت‌ الکترونیک، موضوع‌ فناوری‌ و دانش‌ فنی‌ نیست. در بحث‌ تجارت‌ الکترونیک‌ بیشتر هدف‌ شناخت‌ الگوهای‌ جدید تجارت‌ و ارتباطات‌ موجود در محیط‌ الکترونیکی‌ است. همچنین‌ باید توجه‌ داشت‌ که‌ تجارت‌ الکترونیک‌ مجموعه‌ای‌ است‌ از فناوری های‌ مخابراتی، پردازش‌ و ذخیره‌ داده ها در ارتباط‌ با بازارها، سازمان‌ها، مشتریان، واسطه‌ها و سیستم‌های‌ پرداخت‌ الکترونیکی.

فصل دوم

پیشینه ‌و ادبیات نظری پژوهش

۲-۱-مقدمه :

یکی از بخش‏های مهم تحقیق، بخش مربوط به پیشینه و ادبیات تحقیق است، یعنی یکی از کارهای ضروری در هر پژوهشی، مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق است ،زیرا سرچشمه علوم را می‌توان در پیشینه آن ها کاوش کرد . (دمپی یر، ۲۰۰۶)