۲-۵-۲ پیشینه نظری افسردکی

افسردگی یکی از رایج ترین انواع ناراحتی های روانی است که باعث مراجعه به روانپزشکان و دیگر متخصصان بهداشت روان می‌گردد(زلیگمان، ۱۹۷۵). در هر لحظه از زمان ۱۵ درصد تا ۲۰ درصد افراد بزرگسال جامعه ممکن است عوارض و نشانه های افسردگی شدید از خودشان نشان دهند. نسبت زنان به مردان افسرده در ممالک پیشرفته صنعتی دو بر یک است(برامن و هریس^[۵۰]، ) مطالعاتی که در سال‌های اخیر از طرف متخصصان سازمان جهانی بهداشت در کشور های در حال توسعه آسیا و آفریقا انجام گرفته است از افزایش دامنه شیوع افسردگی در میان ملل در حال رشد حکایت می‌کند( سازمان بهداشت جهانی، ۱۹۷۳). یکی از زمینه‌های تاریخی افسردگی اختلالی است در روابط اوایل کودکی، این اختلالا ممکن است به علت از دست دادن واقعی یا فقدان خیالی باشد. نظریه های روان پریشی بر احساسات ناهشیار و واکنش به موقعیت های جدید بر اساس آنچه در زندگی اتفاق افتاده است تأکید می‌کند. اغلب فرمول‌های روان پریشی یر پیشینه روابط خود با دیگران تکیه دارد(فروید، ۱۹۵۷).

۳-۵-۲ سبب شناسی

پژوهش ها نشان می‌دهد بخش معنا داری از جمعیت مبتلا به درد مزمن از افسرگی ، ناسازگاری و استرس های اجتماعی و محیط خانوادگی رنج می‌برند) گاسما^[۵۱]، ۱۹۹۰) ازمیان ۵ مقاله ی موجود ‌در مورد شیوع افسردگی در میان دانش آموزان ، یک مقاله دانش آموزان مقطع ابتدایی ، یک مقاله دانش آموزان دو مقطع راهنمایی و دبیرستان ، ۳ مقاله دانش آموزان مقطع دبیرستان و یک مقاله دانش آموزان مقطع پیش دانشگاهی را مورد بررسی قرار داده‌اند . میران ابتلا به افسردگی در میان دانش آموزان بین ۷٫۶ تا ۷۳ درصد گزارش شده است .کمترین درصد ابتلا به افسردگی مربوط به دانش آموزان ابتدایی گزارش شده است و بیشترین میزان در دانش آموزان دختر متوسطه گزارش شده است . در مقاله ای که در سال ۱۳۸۱ به چاپ رسیده ، ۱۰۴۹ پسر و ۱۰۲۲ دختر دانش آموز چهارم ‌و پنجم به ترتیب ۷٫۶ و ۱۳٫۱ درصد از دانش آموزان از افسردگی رنج می بردند.کمترین میزان ابتلا به افسردگی در مطالعه ی مربوط به افراد بالای ۱۵ سال و بیشترین مبزان مربوط بع دختران دانش آموز دبیرستانی بوده است( داچنیک، لتسچ، کارتیس^[۵۲]، ۲۰۰۹)

فراوانی ADHD بزرگسالی ۳٫۹ درصد و فراوانی ADHD کودکی ۸٫۵ درصد به دست آمده است . فراوانی افسردگی در افرادی که ADHD کودکی یا بزرگسالی داشته اند بیشتر بود . افسردگی با مقطع تحصیلی ارتباط آماری معنی داری داشت ، به صورتی که در مقطع کارشناسی بیشترین میزان افسردگی و در مقطه کارشناسی ارشد کمترین میزان افسردگی گزارش شد. ویژگی های اساسی همچون اهمیت قائل شدن برای احساسات دیگران ، به همان میزانی که به احساس های خود اهمیت می‌دهیم ، اعتماد به نفس و توانایی ایجاد روابط مثبت به نوجوانان در جلب حمایت و موافقت افراد دیگر یاری می رساند و از طرد اجتماعی آن ها جلوگیری می کند . افزایش اعتمادبه نفس و عزت نفس و کاهش اضطراب و ترس ها ، توانایی ایستادگی در مقابل فشارهای ناشی از همسالان و محیط را افزایش داده و نقش مهمی در موفقیت تحصیلی و روابط اجتماعی اثرمند و رضایت بخش بازی می‌کند.(دنیز، هامارتا و آریا^[۵۳]، ۲۰۰۵).

۶-۲ تعریف عزت نفس

درجه تصویب، تأیید و پذیرش و ارزشمندی است که شخص نسبت به خود یا خویشتن احساس می­ کند. این احساس ممکن است در مقایسه با دیگران باشد و یا مستقل از آنان باشد. ‌می‌توان نحوه شکل گیری عزت نفس را از طریق تفکر ‌در مورد( خود ادراک شده) و ( خود ایده آل) مورد آزمایش قرار داد.خود ادراک شده همان خود پنداره است، یعنی یک دیدگاه عینی درباره مهارت ها، صفات و ویژگی­هایی که در یک فرد وجود دارد یا فرد فاقد آن ها‌ است.خود ایده آل عبارت است از تصوری که هر فرد دوست دارد از خود داشته باشد که لزوماً پندارس پوچ و بی ­معنی نیست بلکه یک تمایل صادقانه برای داشتن نگرش‌ها و اسنادهای خاص است. زمانی که خود ادراک شده و خود ایده آل او این است که آدم مشهوری باشد ولی در واقع دوستان انگشت شماری دارد از عزت نفس پایین برخوردار خواهد بود( وجود و شکاف و فاصله بین خود ادراک شده و خود ایده آل عاملی است که مشکلات مربوط به عزت نفس را به وجود ‌می‌آورد)(بیابانگرد،۱۳۷۲).

‌استوار بر اساس مکتب روان پویایی ، فرمولی را برای عزت نفس تهیه نمود که این چنین است : نوزاد پس از تولد به طرز فزاینده ای از وابستگی و ناتوانی خود و نیاز به بزرگسالان آگاه می شود . اگر نوزاد در خانواده ای متولد شده باشد که آن خانواده پذیرنده ی وی باشد و مورد محبت ، نوازش و علاقه قرار گیرد به تدریج در طی رشد و تکامل خود احساس ارزشمندی می‌کند و والدین را به عنوان موضوعات خوب درونی می‌سازد . حال اگر این نوزاد در خانواده هایی به دنیا آمده باشد که مورد پذیرش ، لطف و نوازش قرار نگیرد از همان ابتدا دچار احساس فقدان ارزشمندی می‌گردد و این نقیصه در طی فرایند رشد روانی به گونه های مختلف بر رفتار فرد تاثیر می‌گذارد که این موارد در بچه های بی سرپرست که والدینی ندادند بیشتر به چشم می‌خورد و در گروه کسانی قرار می گیرند که از ابتدای تولد مورد پذیرش، لطف و نوازش والدین قرار نگرفته اند.

۱-۶-۲ تاریخچه عزت نفس

عزت نفس خواستگاهی گران پایه دارد. بیش از صد سال پیش، ویلیام جیمز^[۵۴]، پدر روانشناسی نوین چنین فرمولی برای عزت نفس ارائه داده بود. عزت نفس = (آمال و انتظارات )+ ( موفقیت). مفهوم عزت نفس، نزدیک به هفتاد و پنج سال پس از آنچه که جیمز درباره آن بیان کرد به همان صورت و بدون تغییر باقی ماند. اما در دهه ۱۹۶۰ در علوم اجتماعی تغییر چشمگیری رخ داد. برای توضیح رفتار انسان، اختیار فردی مطرح شد و ‌به‌تدریج‌ تاثیر پذیرفتن از قوای بیرونی به صورت تبیینی از مد افتاده درآمد در عوض نیروهای بیرونی هدایت فرد از درون به صورت اصلی ترین تبیینی درآمد که روشن می ساخت که انسان‌ها به چه دلیل آن گونه عمل می‌کنند. دیگر زمان مناسبی برای زنده کردن مفهوم عزت نفس فرارسیده بود و در سال ۱۹۶۷ استانلی کوپر اسمیت چنین مطرح ساخت که عزت نفس در تربیت فرزندان نقش تعیین کننده دارد(بیابانگرد، ۱۳۷۲).

۲-۶-۲ اهمیت عزت نفس

اکثر صاحب نظران برخورداری از عزت نفس( ارزیابی مثبت از خود) را به عنوان عامل مرکزی و اساسی در سازگاری عاطفی و اجتماعی افراد می­دانند. این باور گسترش یافته و دارای تاریخچه طولانی تیز هست. ابتدا روانشناسان و جامعه شناسان از جمله ویلیان جیمز، هریرت میدچالز بر اهمیت عزت نفس مثبت تأکید داشتند. چندی بعد صاحب نظرانی چون سالیوان و هودنی( خودپنداره) را در نظریه های شخصیتی شان وارد کردند. خلاصه اینکه عزت نفس یک جنبه خیلی مهم در کارکرد یا کنش کلی فرد است و یا زمینه‌های دیگر چون سلامت روانی- اجتماعی و عملکرد تحصیلی در ارتباط است. شیوه های تعاملی عزت نفس ‌به این صورت است که هم می ­تواند علت و هم معلول نوعی از عملکرد که در زمینه دیگر حاصل شده است باشد(محمودی، ۱۳۷۸).

۳-۶-۲ تعریف خود و خودپنداره