۱- به کارگیری سلاح در ناآرامی­های مسلحانه:

مستند به ماده ۵ قانون به کارگیری سلاح، مأموران نظامی و انتظامی برای اعاده­ی نظم و امنیت در راهپیمایی­های غیرقانونی مسلحانه و ناآرامی­ها وشورش­های مسلحانه، مجازند از سلاح استفاده نمایند. مأموران مذکور موظفند به دستور فرمانده عملیات و بدون تعلل نسبت به برقراری نظم و امنیت، خلع سلاح و جمع ­آوری مهمات و دستگیری افراد معرفی آنان به مراجع قضایی اقدام نمایند.

در شرع اسلام، قیام مسلحانه علیه حکومت و نظام اسلامی، بغی و قیام­کنندگان نیز باغی نامیده می­شوند و از نظر حکم شرعی محارب محسوب می­شوند. در ماده ۲۸۷ ق.م.ا. مصوب ۱۳۹۲ آمده است: گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران قیام مسلحانه کند باغی محسوب و در صورت استفاده ازسلاح، اعضای آن به مجازات اعدام محکوم می­گردند. ‌در مورد این ماده، توضیح چند نکته ضروری به­ نظر می­رسد. اول، اینکه ماده به «گروه» اشاره کرده،و علی­رغم عدم تصریح به لزوم متشکل بودن آن، به ­نظر می­رسد که مقنن در ماده ۲۸۷ قیام مسلحانه را برخاسته از یک فعالیت متشکل و نظام­مند می­داند، زیرا اگر چنین نبود، دلیلی برای اشاره­کردن به گروه و عدم اشاره به فرد در ماده مورد بحث وجود نداشت. لیکن، این که برای شمول ماده حداقل تعداد گروه باید چند نفر باشد روشن نیست، ‌بر اساس اصل تفسیر به نفع متهم، کلمه­ گروه را باید بیش از دو نفر دانست، البته، ‌به این نکته نیز باید توجه کرد که چون جرم موضوع ماده ۲۸۷، «قیام مسلحانه در برابر اساس نظم جمهوری اسلامی ایران» ‌می‌باشد، معمولاً افراد درگیر در چنین ماجرایی زیاد است، و مشکل بتوان تصور کرد که یک تعداد بسیار محدود و انگشت­شمار بتوانند دست به قیام مسلحانه علیه اساس حکومت بزنند (میرمحمد صادقی ۱۳۹۲:۶۵).

‌بنابرین‏، ناآرامی و شورش­های مسلحانه در ماده ۵ قانون به کارگیری سلاح را چون معمولاً متشکل و نظام­مند و حتماً با هدف خاص براندازی نظام اسلامی، همراه نیست را نمی­ توان بغی و قیام مسلحانه علیه حکومت اسلامی به حساب آورد و افراد شرکت کننده در ناآرامی و شورش را مهدور­الدم دانست و براحتی آنان را بر قصد کشتن مورد هدف گلوله قرار داد. زیرا در ماده ۵ قانون به کارگیری سلاح، هدف مقنن از تجویز به کارگیری سلاح، کشتن افراد حاضر در راهپیمایی مسلحانه نیست بلکه هدف اعاده­ی نظم و امنیت و خلع سلاح افراد مسلح و دستگیری آنان است ‌بنابرین‏ اگر بدون استفاده از سلاح، شرکت­ کنندگان در شورش و ناآرامی، تسلیم شوند نیازی به استفاده از سلاح نمی ­باشد. اما چنانچه این هدف بدون سلاح محقق نشد، مأمورین تکلیف دارند بدون تعلل و با دستور فرمانده عملیات و با رعایت سایر شرایط و مراتب به سوی افراد مسلح تیراندازی نموده و آن ها را خلع سلاح و دستگیرکننده باید گفت با توجه به ماده ۳۳ ق.م.ج.ن.م. که در تعریف جرم شورش حضور حداقل سه نفر نظامی را لازم می­داند و با توجه به اصل تفسیر به نفع متهم، اصل تفسیر مضیق قوانین جزایی و اصل برائت، به ­نظر می­رسد که برای اثبات راهپیمایی مسلحانه حداقل تعداد شرکت­ کنندگان باید سه نفر باشد و حداقل یک­نفر از آنان مسلح باشد حال، سلاح چه مخفی و لفظ کلی سلاح در ماده ۵ قانون به کارگیری سلاح شامل سلاح سرد و گرم می­ شود. ‌بنابرین‏ با توجه به آنچه گفته شد و طبق ماده ۵ قانون به کارگیری سلاح، شرایط قانونی تیراندازی در ناآرامی­های مسلحانه عبارتند از: ۱- وجود یکی از مصادیق ناآرامی­های مسلحانه و احراز راهپیمایی غیرقانونی و ناآرامی­ها و شورش­های مسلحانه با فرمانده عملیات است. ۲- دستور استفاده از سلاح از طرف فرمانده عملیات صادر شود. ۳- عوامل ناآرامی یعنی افراد و شرکت­ کنندگان در راهپیمایی­های غیرقانونی تسلیم نشوند ۴- دستور فرمانده عملیات بدون تعلل و برقراری نظم و امنیت و خلع سلاح و جمع ­آوری مهمات و دستگیری مرتکبان و معرفی آنان به مراجع قضایی اجراء گردد. ۵- مأموران در هنگام استفاده از سلاح طبق ماده ۷ قانون به کارگیری سلاح باید حتی­الامکان پا را هدف قرار بدهند و مراقب باشند که اقدام آنان منتهی به فوت نشود و به اشخاص ثالث و بیگناه که دخیل در ماجرا نمی­باشند آسیب نرسد.

۷٫۳٫ تیراندازی به منظور متوقف ساختن وسایل نقلیه

به­ موجب ماده ۶ قانون به کارگیری سلاح، تیراندازی به سوی وسایل نقلیه به منظور متوقف ­ساختن آن ها توسط مأموران موضوع قانون فوق در موارد زیر مجاز است: الف– درصورتی ­که وسایل نقلیه بنا به قراین و دلایل معتبر و یا اطلاعات موثق، مسروقه با حامل افراد متواری یا اموال مسروقه یا کالای قاچاق یا موادمخدر و یا به طور غیرمجاز حامل سلاح و مهمات باشد. ب- در صورتی­که از وسیله­ نقلیه برای تهاجم عمدی به مأموران و یا مردم استفاده شده باشد.

تبصره یک- مأموران مذکور موظفند که در ایستگاه­های ایست و بازرسی وسایل هشداردهنده به اندازه­ لازم (اعم از موانع،تابلو، چراغ­گردان) تعبیه نمایند.

تبصره دو- مأموران مذکور در صورتی می ­توانند به وسایل نقلیه تیراندازی نمایند که علاوه بر انجام امور تبصره یک با صدای بلند و رسا به راننده­ی وسیله­ نقلیه ایست داده و راننده به اخطار ایست توجهی ننموده باشد.

در ابتدا باید گفت، بر عکس تیراندازی به طرف اشخاص که هدف متوقف­کردن خود شخص با شلیک به طرف پای اوست، هدف از تیراندازی به طرف وسایل نقلیه، متوقف­کردن وسیله­ نقلیه است. ‌بنابرین‏ مأموران به هیچ­وجه مجاز نیستند به طرف راننده­ی وسایل نقلیه، تیراندازی کنند.

مفاهیم ذکر شده در ماده فوق بدین قرار است: