۴-۶-۲-۲) الگوی نو ظهور

در ادبیات حاکمیت شرکتی، تاکنون ‌به این الگو کمتر پرداخته شده است. بر خلاف الگوی سوم که تجربه ای از مشکلات الگوهای اول و دوم می‌باشد، الگوی چهارم که سعی دارد الگوی حاکمیت را از اقتصادهای موفق اقتباس کند، به نسبت موفق بوده است ویژگی های این الگو عبارت اند از: بازار سرمایه فعال، تبدیل موفق شرکت‌های دولتی به خصوصی، وجود الگوهای مبتنی بر روابط و هم چنین الگوهای مبتنی بر بازار، وجود بازارهای نوظهور مدیریت، نظامهای حقوقی رسمی و کار کردی و وجود شرکت های خانوادگی وشرکت های عمومی. الگوی چهارم الگوی منحصر به فردی است که بین الگوهای اول و دوم قرار می‌گیرد. در این الگوی اقتصادی، ‌گروه‌های تجاری حاکم هستند و خانواده هایی وجود دارند که میزان زیادی از کنترل و مالکیت را در اختیار دارند. همچنین سرمایه گذاریها در بین صنایع مختلف تقسیم شده است. خانواده هایی که به طور اجدادی دارای مالکیت بوده اند، اکنون خود را به صورت پیشتازان اقتصاد ملی مشاهده می نمایند(رضایی، ۲۰۰۷).. خانواده هایی که در یک نوع تجارت سرمایه گذاری کرده‌اند، با افزایش سود به سمت تنوع بخشی سرمایه گذاری خود رفته و بخش عمده ای از سهام را در اختیار گرفته اند. این ‌گروه‌های تجاری، الگوی کنترل مدیریتی خود را از الگوی روابط اقتباس کرده‌اند اما بر خلاف آن و از طریق مشارکت در بازارهای سرمایه، الگوی مبتنی بر بازار را نیز تا حدودی مد نظر قرار داده‌اند.

۷-۲-۲)مکانیزم حاکمیت شرکتی:

حاکمیت شرکتی مبتنی بر مفاهیم “ ‌پاسخ‌گویی‌ “ و “ مسئولیت پذیری “ است. مشارکت کنندگان در حاکمیت شرکتی شامل هیات مدیره ، کمیته حسابرسی ، مدیریت ارشد ، حسابرسان داخلی ، حسابرسان خارجی (مستقل) و ارگان‌های نظارتی می‌باشند که منافع سرمایه گذاران را ازطریق نظارت بر فرایند گزارشگری مالی ، وظیفه حسابرسی و ساختار کنترل داخلی و ریسک در مرکز توجه خود قرار می‌دهند .

نمودار (۲-۳): ارکان حاکمیت شرکتی

حاکمیت شرکتی برتعامل بین وظائف مشارکت کنندگان مختلف در حاکمیت شرکتی ، از جمله وظیفه مدیریتی
(مدیریت اجرایی) وظیفه نظارتی (هیات مدیره و کمیته حسابرسی) وظیفه حسابرسی (حسابرسان داخلی و حسابرسان خارجی) وظیفه کنترلی (کمیسیون بورس اوراق بهادار ، مراجع تدوین استانداردها و مقررات گذارا) و وظیفه استفاده کنندگان (سرمایه گذاران اعتباردهندگان و سایر ذینفعان) تأکید دارد.

حاکمیت شرکتی دربرگیرنده دو مکانیزم داخلی و خارجی به منظور مدیریت ، هدایت و کنترل فعالیت‌های شرکت جهت خلق ارزش برای سهام‌داران است . هیات مدیره ، کمیته حسابرسی و حسابرسان داخلی ابزار و مثالهایی از مکانیزم داخلی محسوب می‌شوند . همچنین حسابرسان خارجی (مستقل) ، مقررات گذاران ، مراجع تدوین استانداردها ، مشارکت کنندگان در بازار سرمایه اعم ازسرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان از گزارش‌های شرکت ، ابزار ومثالهایی ازمکانیزم خارجی محسوب می‌شوند. یک حاکمیت شرکتی خوب ارتباطات ‌پاسخ‌گویی‌ بین مشارکت کنندگان اصلی این فرایند را ‌در تقویت عملکرد شرکت بهبودمی بخشد. مکانیزم حاکمیت شرکتی مدیریت اجرائی را در مقابل هیات مدیره و هیات مدیره را در مقابل سهام‌داران پاسخگو می‌سازد.

مکانیزم حاکمیت شرکتی می‌تواند نسبت به موارد زیر اطمینان دهد:

1. 1. استفاده کارآمد و اثربخش منابع در شرکت ،

1. 1. رعایت کلیه قوانین و مقررات ، بویژه مقرراتی که حاکم بر امور شرکت و فرایند گزارشگری مالی است ،

1. 1. بهبود مستمر عملکرد شرکت از طریق برنامه ریزی برای مدیریت بهینه تحصیل و مصرف منابع ،

1. ‌پاسخ‌گویی‌ صحیح هیات مدیره و مدیران و ایفای مؤثر ‌مسئولیت‌هایشان در دستیابی به هدف خلق ارزش برای سهام‌داران و

۵) ایجاد اعتماد لازم نسبت به فعالیت‌های شرکت از طریق استقرار ارتباطات منصفانه بین شرکت ، سهام‌داران و جامعه در مقیاس وسیع .

حاکمیت شرکتی با اثرگذاری برکارآیی و اثربخشی عملیات و دستیابی به اهداف شرکت ، رشد سود ، ایجاد اشتغال ، ارتقاء کیفیت گزارش‌های مالی و ایجاد اطمینان درسرمایه گذاران ، نقش اساسی در کاهش ریسک و بهبود کارایی بازار سرمایه دارد. نمودار زیر تعامل بین مشارکت کنندگان در مکانیزم حاکمیت شرکتی و وظائف آنان را نشان می‌دهد:

هدف حاکمیت شرکتی: تامین منافع سرمایه گذاران

(آفرینش و افزودن ارزش)

استفاده از مکانیزم های حاکمیت شرکتی جهت اطمینان از:

سیستم کنترل داخلی و مدیریت ریسک مناسب

فرایند گزارشکری مالی قابل اعتماد

وجود حسابرسی اثربخش

مکانیزم حاکمیت شرکتی و مشارکت کنندگان

مکانیزم‌های خارجی

مکانیزم‌های داخلی

وظیفه استفاده کنندگان

وظیفه کنترلی

وظیفه حسابرسی

حسابرسی خارجی

وظیفه حسابرسی

وظیفه نظارتی

وظیفه مدیریتی

سرمایه گذاران

حسابرسی داخلی

مدیریت

هیات مدیره

مرجع تدوین استانداردها

مقررات گذاران-دولت

سازمان بورس و اوراق بهادار

سایر کاربران

اعتباردهندگان

کمیته حسابرسی

نمودار(۲-۴): مکانیزم عمل حاکمیت شرکتی

۸-۲-۲) ساختارهای مالکیتی حاکمیت شرکتی

در این بخش به ساختارهای مالکیتی حاکمیت شرکتی که شامل سرمایه‌گذاران نهادی،سرمایه‌گذاران عمده،مالکیت هیات‌مدیره، مالکیت دولتی ‌و مالکیت سهام شناور آزاد می‌باشد می پردازیم که هر کدام می‌توانند از مکانیزم های مهم در یک ساختار مطلوب حاکمیت شرکتی محسوب گردند ‌و طبعا کیفیت بالای مکانیزم های حاکمیتی منجر به ایجاد ارتباط مطلوب تر و کاهش تعارضات بین بخش های مختلف می‌گردد.ولذا بررسی های بشتر در ارتباط با این ساختارها باعث شناخت ویا حداقل نزدیکترشدن به یک ساختار بهینه می‌گردد.

۱-۸-۲-۲) سرمایه‌گذاران نهادی