محدودیت دسترسی به منابع سازمانی جهت تحقق اهداف، نیازها و شرایط محیطی و سازمانی سبب اولویت‌بندی پروژه ها می شود. با اولویت‌بندی پروژه ها، سازمان می‌تواند مبتنی بر مأموریت‌‌ها، منابع، شرایط و نیازهای سازمانی به موفقیت بیشتر پروژه ها و برنامه های عملیاتی دست یابد. جهت دست‌یابی به اولویت‌بندی پروژه ها باید معیارهای اولویت را شناسایی و با بهره گرفتن از یک روش اولویت‌بندی به اولویت‌گذاری پروژه ها پرداخت (اکبرپور شیرازی، ۱۳۸۷).

۲-۴- روش‌ها و تکنیک های انتخاب مجموعه پروژه

مقالات و کتب زیادی در زمینه انتخاب مجموعه پروژه وجود دارد. در تحقیقات، مدیریت مجموعه پروژه موضوع مورد بررسی بسیاری محققان در طول بیش از ۴۰سال بوده است. دلایل جلب توجه محققان به سوی این موضوع در چنین دوره زمانی طولانی می‌تواند به شرح زیر باشد:

• • • انتخاب مجموعه پروژه همواره موضوعی چالش بر انگیز برای بخش‌های توسعه و تولیدR&D بوده است. اگر چه محققان بسیاری آن را انجام داده‌اند، اما نوع موضوع آنقدر گسترده است که همواره فرصتهایی برای تحقیق در آینده وجود دارد.

  

• • تحقیقات ‌در مورد انتخاب مجموعه پروژه در بخش‌های دیگر نظیر انتخاب تکنولوژی قابل استفاده هستند. در حقیقت انتخاب تکنولوژی و پروژه موضوعات مشابهی هستند که در آن ها گاهی اوقات مراحل و کاربردهایشان قابل تغییر و تعویض هستند.

• خود موضوع بر محدوده گسترده ای از روش‌ها تاثیر دارد.

دو گروه و مکتب فکری ‌در مورد چگونگی طبقه بندی روش های انتخاب مجموعه پروژه وجود دارد. اولین گروه فکری اساساً تحت تاثیر بیکر، فریلند و پاوند قرار دارد. طبقه بندی دوم روش های انتخاب مجموعه پروژه تحت تاثیر سودر، منداکوویچ و گوپتا قراردارد. علم طبقه بندی مدل‌ها کامل و مرکب است و ترکیبی از این دو گروه فکری می‌باشد و مدل‌ها را در ۶ بعد ارائه می دهدکه روش های ارزیابی سود و فایده، روش های برنامه نویسی ریاضی، مدل‌های شبیه سازی، روش های رقابت شناختی، انتخاب‌های واقعی و مدل‌های خاص و تک موضوعی هستند. هر بعد از طبقه بندی شامل روش های مدل سازی است که به شرح زیر قابل توصیف می‌باشد (Supachart Iamratanakul، ۲۰۰۸).

1. روش های مدل سازی برای برآورد سود و بهره:

   1. 1. مدل های مقایسه ای: مدل‌های مقایسه ای برای برآورد گروهی از پروژه ها با ارتباط دادن یک طرح پروژه به طرح پروژه دیگر، یا به زیر گروهی از طرح های پروژه ای دیگر استفاده می‌شوند. این مدل‌ها همچنین بر برآوردهای گروهی پروژه هایی که مستلزم پاسخگرهایی جهت مقایسه یک طرح با دیگری هستند، تکیه می‌کنند. هر بار که طرحی به مجموعه تحت بررسی افزوده یا از آن حذف می شود، کل فرایند باید تکرار شود.
   1. مدل‌های محاسبه ای: مدل‌های محاسبه ای روش‌هایی برای رده بندی پروژه های انتخابی می‌باشند. مدل‌های محاسبه ای مستلزم پاسخگرهایی جهت تعیین ارزش و مزیت هر طرح نسبت به معیارهای قیاسی هستند. این امتیازات و محاسبات برای کسب رتبه کلی پروژه، جمع زده می‌شوند.

۱٫۳ . فرایند و روش سلسله مراتب تحلیلی(AHP^[5]): AHP توسط ساتی در ۱۹۷۵-۱۹۷۱ توسعه یافت. به تصمیم گیرنده امکان سازماندهی یک چند گزینه ای مرکب به شکل یک سلسله مراتب با پروژه ها یا گزینه های دیگر نظیر تولیدات در سطوح تحتانی و اهداف گوناگون در سطوح بالاتر را می‌دهد. هر سطح از سلسله مراتب با درجات و مقیاس‌ها مقایسه می شود. این مقایسات ممکن است از برآورد واقعی یا از مقیاس‌های اصلی گرفته شوند که به طور نسبی ‌برتری‌ها را منعکس سازند. این فرایند از برآورد هر جزء در هر سطح خاص مربوط به همتاهایش نسبت به اهمیت اجزاء فوق شروع می شود. اجزایی که در سطح مشابهی برآورد می‌شوند، باید مطابق با اصول و قواعد کلی AHP هماهنگ شوند.

۲٫ روش های مدل سازی برنامه ریزی ریاضی:

۱٫۲٫ مدل برنامه ریزی خطی: برنامه‌ریزی خطی، یا همان بهینه‌سازی خطی، روشی در ریاضیات است که به پیدا کردن مقدار کمینه یا بیشینه از یک تابع خطی روی یک چندضلعی محدب می‌پردازد. این چندضلعی محدب در حقیقت نمایش نموداری تعدادی محدودیت از نوع نامعادله روی متغیرهای تابع است. به بیان ساده‌تر به وسیله برنامه‌سازی خطی می‌توان بهترین نتیجه (مثلاً بیشترین سود یا کمترین هزینه) را در شرایط خاص و با محدودیت‌های خاص به دست آورد.

۲٫۲٫ مدل برنامه ریزی عدد صحیح: برنامه ریزی متغیرهای عدد صحیح نوع خاصی از برنامه ریزی خطی است که در آن یک یا چند متغیر تصمیم گیری باید عدد صحیح باشند. در بسیاری از مسایل واقعی مقادیر اعشاری قابل قبول نیستند. این مسئله موقعی کاملاً مصداق پیدا می‌کند که متغیر نشانگر وضعیت دوگانه ای به صورت بلی یا خیر باشد که در آن صورت عدد یک نشان دهنده بلی و صفر نشان دهنده خیر است، حال چنانچه جواب برنامه ریزی خطی عدد نیم باشد تصمیم گیرنده دچار ابهام می شود، لیکن در یک مدل برنامه ریزی متغیرهای صحیح، چنین متغیرهای بطورحتم صفر ویک هستند،مدل سازی عدد صحیح دارای قابلیت انعطاف بیشتری بوده ودرعین حال حل چنین مشکلاتی در عمل مشکل تر می‌باشد. به عبارت دیگر اگر حل یک مدل برنامه ریزی خطی با میلیون‌ها متغیر از نقطه نظر حل ممکن است بسیار ساده باشد، غالبا حل مدل‌های برنامه ریزی با متغیرهای صحیح که دارای صدها متغیر هستند بسیار مشکل است

۲٫۳٫ مدل برنامه ریزی آرمانی: مدل‌های برنامه ریزی هدف از این حقیقت نشأت می گیرند که یک تصمیم گیرنده معمولا هدفش را در موقعیت و زتدگی واقعی تعیین می‌کند. عوامل برتری و اولویت مدل چنان تعیین شده اند که رضایت از گروهی از اهداف در سطح اولویت خاص بسیار بالاتر از رضایت از گروهی از اهداف در سطح اولویت پایین تر است.