۲-۱-۸-۲- پیامد های رفتاری

توانمندسازی می‌تواند پیامدهای رفتاری مهمی در پی داشته باشد. به عنوان مثال، گیگاس ‌به این نتیجه رسید که احساس شایستگی منجر به ابتکار عمل، تلاش و پشتکار در برابر موقعیت های چالشی خواهد شد. بر طبق تحقیقات دسیو یان،احساس داشتن حق انتخاب باعث واکنش سریع آن ها در برابر موانع و مشکلات خواهد شد. از سوی دیگر، نظریه پردازان رویکردهای روانشناختی و انگیزشی ارتباط داشتن حق انتخاب بـا اثربخشی (بهبود عملکرد) را مورد تأیید قرار داده‌اند.

نظریه پردازان روانشناختی معتقدند از آنجا که کارکنان نسبت بـه مدیرانشان از دانش و اطلاعات ‌کامل تری نسبت به کارشان برخوردارند ‌بنابرین‏، در موقعیت بهتری برای برنامه ریزی کاری، شناخت موانع و حل آن ها برای دستیابی به عملکرد بهتر قرار دارند . از جنبه انگیزشی، توماس و ولتهوس دریافتند که توانمندسازی با فراهم آوردن آزادی عمل برای کارکنان، انگیزه لازم برای بهبود عملکرد را در آن ها به وجود می آورد. همچنین، اشفورث^[۲۵] بر این باور است که احساس مؤثر بودن ناشی از توانمندسازی این احساس را در افراد به وجود می آورد که گوش شنوایی برای شنیدن ایده هایشان در سازمان وجود دارد. به همین دلیل، آن ها احساس خواهند کرد که می‌توانند در تعیین سمت و سوی آتـی واحد کاری شان نقش داشته باشند و باید عملکرد بهتری از خود به نمایش گذارند.(محمدی،۱۳۸۲،۱۳۱)

۲-۱-۹- ویژگی های سازمان توانمند

ویژگی های یک سازمان توانمند را می توان به قرار زیر صورت بندی کرد:

-در سازمان توانمند وضوح هدف وجود دارد

بدین معنی که رسالت شرکت برای کارکنان تبیین شده است و هر یک از کارکنان می دانند که برای دستیابی به هدف، چه وظایف و مسئولیت هایی بر عهده دارند و در کدامین جایگاه می‌تواند فعالیت داشته باشد و سازمان از آن ها چه انتظاری دارد (کینلا،۱۳۸۷،۶۰).

– سازماندهی ارتباطات

ارتباطات به نحو مطلوبی سازماندهی شده است به طوری که همه کارکنان از آنچه که در شرکت می گذرد مطلع هستند و می دانند نسبت به هر یک از همکاران چه وظیفه ای را بر عهده دارند و با مسئولین و مشتریان سازمان به چه نحو می‌توانند ارتباط برقرار کنند تا به صورت سازنده ای مسئولیت های محوله را به انجام رسانند. آن ها از دلایل ارجاع کارها به خود اطلاع دارند و می دانند چرا بعضی از امور به آن ها محول می شود.

– محیط سالم سازمان

موجب می شود که بوروکراسی و مقررات پیچیده مانع از انجام به موقع کارها نشوند و این انتظار از افراد وجود نداشته باشد تا به طور همزمان کارهای متعدد را انجام دهند. در این محیط زمینه رشد، یادگیری و ارتقای شغلی برای افراد فراهم مـی شود و سعی می‌گردد از طریق رفتار منصفانه، روحیه کارکنان تقویت شود.

– حفظ ارزشمندی کارکنان

در سازمان توانمند تلاش می شود تا از طریق اعتماد و احترام به افراد و استقبال از تفاوت های فردی و گوناگونی بینش آنان، ارزشمندی کارکنان همواره مورد توجه باشد.

– قدردانی از کارکنان

یکی از ویژگی های عمده این نوع سازمان ها می‌باشد بنحوی که از طریق پاداش مناسب به تلاش های فردی، عنایت لازم به فعالیت های مثبت و اهمیت قائل شدن برای تمام کارهایی که افراد در جهت موفقیت سازمان انجام می‌دهند ، امکان این قدردانی فراهم می‌گردد.

– اهمیت به کار گروهی

در سازمان های توانمند برای کار گروهی اهمیت خاصی قائل هستند و افراد ضمن کمک به یکدیگر، در حل مشکلات پیچیده تشریک مساعی دارند. آن ها نسبت به همکاران محبت می ورزند و منافع جمعی را بر منافع شخصی ترجیح می‌دهند . در این سازمان ها، کارکنان بعد از تبادل نظر با یکدیگر، تصمیمات را اتخاذ می‌کنند و زمینه به وجود آمدن ابداعات گروهی را تسهیل می نمایند.

– مکانیزم‌های آموزشی

در سازمان های توانمند، مکانیزم های آموزشی زیر جهت ارتقا دانش و مهارت افراد به کار گرفته می‌شوند:

• آموزش گروهی، برای گسترش توانایی و کمک به افراد در آگاهی از کارهای یکدیگر . در سازمان های توانمند برای کار گروهی اهمیت خاصی قایل هستند و افراد ضمن کمک به یکدیگر، در حل مشکلات پیچیده تشریک مساعی دارند. آن ها نسبت بـه همکاران محبت می ورزند و منافع جمعی را بر منافع شخصی ترجیح می‌دهند.

• چرخش کار در قسمت های دیگر شرکت، جهت توسعه مهارت ها و دیدگاه ها.

• شرکت افراد در ‌گروه‌های حل مشکلات، جهت کمک بـه بهبود سازمان، ارتقا کیفیت و معرفی محصولات و خدمات جدید.

– ویژگی های مدیر در سازمان توانمند

• او در رأس هرم سازمانی نیست بلکه در مرکز ارتبـاط دایره ای شکل قرار دارد تا امکان دسترسی تمام کارکنان را به خود فراهم سازد.

• او به عنوان یک دستور دهنده صرف عمل نمی کند بلکه تلاش می کند تا کارکنان خود را طوری پرورش دهد تا بتوانند قدرت تصمیم گیری و اقدام را داشته باشند و بدین نحو بر اعمال خود مدیریت کنند.

• وقتی مشاهده می‌کند که یک یا چند نفر از کارکنانش به کمک احتیاج دارند به یاری آن ها می شتابد.

– مشخصات ساختار یک سازمان توانمند

• ارزش های مشترک و اهداف سازمان برای تمام کارکنان تبیین و تفهیم شده است.

• در سازمان برای منابع انسانی اهمیت فوق العاده قایل هستند و به توسعه عملکرد افراد از لحاظ فیزیکی، فکری و احساسی می پردازند.

• مهارت های افراد به صورت چندگانه و چند منظوره پرورش می‌یابند به طوری که آن ها توانا باشند تا نیازهای بلندمدت سازمان را تامین نمایند. (کینلا،۱۳۸۷،۶۳).

۲-۱-۱۰- روش های توانمند سازی

مدیران سنتی همواره در حال دستور دادن و کنترل کارکنان بوده اند ، اما در محیط توانمندسازی، مدیریت بایستی از چارچوب ذهنی فرماندهی و کنترل خارج شده و به محیط حمایتی و مبتنی برحس مسئولیت گام گذارد تا بدینوسیله کارکنان فرصت داشته باشند به نحو مطلوب همکاری کنند. برخی از روش هایی را که مدیریت جدید می‌تواند برای توانمندسازی کارکنان به کار گیرد ، به قرار زیر است:

– مشخص کردن چشم انداز آینده

وقتی دورنمای آینده روشن باشد و هر کس بداند که مقصد کجاست و شغل و کار او چه کمکی می‌تواند برای دستیابی به هدف داشته با شد، طبیعتا کار خود را طوری تنظیم می‌کند و به انجام می رساند که بتواند در چارچوب مسیر تعیین شده حرکت نماید، لذا ترسیم چشم انداز آینده جهت پویایی و هدفمند کردن فعالیت ها حایز اهمیت بسیار است ( گوپتا^[۲۶]،۱۳۸۵،۴۰).

– توزیع همگانی اطلاعات

مدیر جدید تمام اطلاعات سازمان را در اختیار کارکنان قرار دهد و از پنهان کردن اطلاعات پرهیز نماید. نتایج عجیب و باور نکردنی را می توان فقط با دادن اطلاعات به افراد برای انجام کارشان و همچنین اعطای آزادی به آن ها برای بکاربردن اطلاعات به دست آورد. اشتراک در اطلاعات، به هر یک از کارکنان می فهماند که نسبت بـه او اعتمـاد وجود دارد و هدف این است که از دانش و استعداد او استفاده شود.