تعریف جامع دیگری از تکنولوژی را آلبتی ارائه داده است: مجموعه ای متشکل از اطلاعات، ابزارها و تکنیک‌هایی که از علم و تجربه عملی نشأت گرفته‌اند و در توسعه، طراحی، تولید و به کارگیری محصولات، فرایندها، سیستم‌ها و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرند (قاضی نوری و مهدیخانی، ۱۳۸۴).

تعاریف دیگری نیز از تکنولوژی جهت درک بهتر آن در زیر ارائه می‌گردد:

• • • تکنولوژی عبارت است از کاربرد خلاق دانش، مفاهیم و تجارب لازم برای طراحی و ساخت محصولات دارای کیفیت (شورای آموزش ملی انگلستان^[۷])

  

• • جندرون در سال ۱۹۷۷ تکنولوژی را را چنین تعریف می‌کند: “تکنولوژی هر گونه دانش کاربردی، سیستماتیک مبنی بر تجربه و یا تئوری که در روش‌ها و مهارت‌های تولید، سازمان‌ها و ماشین آلات به کار رفته است.”(حاجی غلام سریزدی و به ورقانی،۱۳۹۰)

• • بر اساس تعریف یونیدو ” تکنولوژی عبارت است از کاربرد علوم در صنایع با بهره گرفتن از رویه های منظم و جهت دار یا به عبارت دیگر کاربرد علوم در صنایع، استفاده از دانش روز در تولید کالا یا خدمات با بهره گرفتن از شیوه های تدوین شده و استاندارد است.”

• • تکنولوژی عبارت است از هرچیزی که تجربه علمی یا دانش فرد را افزایش دهد (خواجه نصیری، ۱۳۸۷).

• • تکنولوژی عبارت است از ترکیب فنونی که برای تولید یک خروجی مورد نیازند (خواجه نصیری، ۱۳۸۷).

• • شون^[۸]، تکنولوژی را هر ابزار یا روش، محصول، فرایند، تجهیزات فیزیکی و یا روش‌های انجام یا ساخت می‌داند که به وسیله آن قابلیت‌های بشری توسعه می‌یابد (خواجه نصیری، ۱۳۸۷).

• • تکنولوژی، کاربرد مستقیم اصول، قوانین و آگاهی‌های علمی در زندگی بشر و یا فرایند تولید می‌باشد. ‌بنابرین‏ می‌توان گفت که تکنولوژی به شناخت چگونگی مربوط می‌شود، در حالی که علم بر شناخت چراها متمرکز است (عزیزی و همکاران، ۱۳۸۶).

• • تکنولوژی یعنی دانش مربوط به فعالیت‌های علمی و صنعتی مشتمل بر طراحی، ‌طرز کار، طرز ساخت، طرز تهیه و نگهداری و استفاده از وسایل، ابزار و ماشین آلات (عزیزی و همکاران،۱۳۸۶).

• تکنیک در برابر تکنولوژی: تکنیک به معنای ترکیبی از عملیات قابل استفاده در تولید یک کالای معین بوده، در حالی که تکنولوژی به معنای توانایی ایجاد و انتخاب تکنیک‌های مختلف و کاربرد و تکمیل احتمالی آن‌ ها است. تکنیک در پایین دست تکنولوژی قرار دارد (خواجه نصیری،۱۳۸۷).

۲-۳- طبقه بندی تکنولوژی

به اعتقاد لال انواع تکنولوژی‌ها عبارتند از (لال^[۹]، ۲۰۰۰):

1. 1. تکنولوژی منبع گر^[۱۰]ا: محصولات این نوع تکنولوژی ساده و کاربر^[۱۱] هستند، نظیر تولید مواد غذایی ساده و چرب. هرچند بخش‌هایی از آن می‌تواند سرمایه بر باشند یا احتیاج به تکنولوژی و مهارت‌های پیشرفته داشته باشند، مانند پالایش نفت یا تولید مدرن مواد غذایی. مزیت رقابتی این نوع محصولات از وجود منابع طبیعی محلی یا موجود در یک کشور ناشی می‌شود.

1. 1. تکنولوژی ساده^[۱۲]: در این نوع تمنولوژی محصولات با تکنولوژی با ثبات تولید می‌شوند. تکنولوژی در در جه اول در درون تجهیزات سرمایه ای قرار دارند. بخشی از این محصولات احتیاج به مهارت‌های کاری نسبتاً ساده دارند. بسیاری از محصولاتی که مبادله می‌شوند یکسان هستند و رقابت روی قیمت آن‌ ها است. برای این گونه محصولات هزینه نیروی انسانی عامل مهمی در ایجاد مزیت رقابتی ست. مقیاس اقتصادی و موانع ورود این گونه محصولات معمولاً پایین اسن. بازار این گونه محصولات به ارامی رشد می‌کند و تقاضای آن‌ ها کشش درآمدی کمتر از یک دارد. باید ‌به این نکته توجه کرد که این محصولات بیشتر مورد توجه کشور های در حال توسعه هستند که با بهره گرفتن از تکنولوژی ساده تولید می‌شوند و مزیت رقابتی آن‌ ها قیمت است نه کیفیت.

1. 1. تکنولوژی متوسط^[۱۳]: محصولات این نوع فرایند بخش اعظم فعالیت‌های صنعتی در اقتصاد پیشرفته را تشکیل می‌دهد. این محصولات احتیاج به سطح نسبتاً بالای تحقیق و توسعه، مهارت‌های پیشرفته و دوره یادگیری طولانی دارند. زیر گروهی از این محصولات که در رشته مهندسی و خودرو سازی قرار دارند احتیاج به ارتباط قوی در بین بنگاه های مختلف دارد تا کارایی لازم را پیا کند.

1. تکنولوژی‌های پیشرفته^[۱۴]: این دسته از محصولات احیاج به تکنولوژی پیشرفته و سریع التغییر، هزینه تحقیق و توسعه زیاد و تأکید فراوان بر طراحی محصول جدید دارد. این دسته از محصولات به زیر ساخت‌های مکفی تکنولوژی، نیروی انسانی بسیار متخصص و ارتباط قوی بین بنگاه‌ها از یک سو و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی از سوی دیگر دارند.

شرکت‌های دارای تکنولوژی پیشرفته عموماً جدیدترین فنون را به کار برده و از نظر منابع قابل سنجش، سهم قابل توجهی از سرمایه خود را به تحقیق و توسعه، استخدام مهندسین و کارکنان فنی اختصاص می‌دهند. در عین حال تکنولوژی برتر به سمت سادگی در کاررد . حداقل کردن مهارت‌های انسانی در استغاده از ابزار، امکانات و محصولات پیش می‌رود. در جایی دیگر برای صنایع High Tech سه وجه ۱) ایجاد مزیت رقابتی، ۲) وجود ابزار های اتوماتیک و ۳) قطعات الکترونیکی در نظر گرفته شده است و آن را مترادف تغییر می‌دانند. اغلب محصولات تکنولوژی پیشرفته بسیار سریع‌تر از دیگر گروه‌ها رشد می‌کنند که این افزایش از نفوذ محصولات این صنایع و کاربردهایشان در دیگر صنایع بوده است.

۲-۴- عناصر اصلی تکنولوژی

تکنولوژی از چهار عنصر اصلی تشکیل شده است. به دلیل اینکه فهم این عناصر به درک وسیع و فراگیر تکنولوژی کمک فراوانی می‌کند در ذیل به شرح مختصر هر یک از این عناصر پرداخته می‌شود (خلیل، ۱۳۸۶، زلنی، ۱۹۸۷):

فن افزار (سخت افزار) : در برگیرنده مجموعه ای از ابزارها، ماشین آلات، تأسیسات و تسهیلات فیزیکی است. سرعت رشد و پیشرفت فن افزار از عناصر دیگر تکنولوژی بیشتر است به همین دلیل اغلب اوقات سه عنصر دیگر نمی‌تواند پاسخگوی رشد شتابان فن افزار باشد.

در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، تکنولوژی مترادف با فن افزار بوده است، به همین دلیل در زمینه انتقال تکنولوژی، آن‌ ها تأکید وافر بر دریافت ماشین آلات و تجهیزات دارند و از توسعه سه عنصر دیگر غفلت ورزیده‌اند.

انسان افزار: آن بخش از تکنولوژی که در انسان‌ها تجلی یافته است انسان افزار نامیده می‌شود و در برگیرنده خرد، نبوغ، تجارت، مهارت‌ها، ابتکار و انگیزه های انسان است. کشورهای در حال توسعه که اغلب وارد کننده تکنولوژی هستند به انسان افزاری نیاز دارند که به آن‌ ها در انتخاب صحیح، انطباق، اصلاح، جذب و توسعه تکنولوژی وارداتی و نیز توسعه تکنولوژی بومی کمک کند.