1. 1. بالا بودن درجه اطمینان نسبت به بازپرداخت اصل و فرع

   

1. 1. سرعت بیشتر انجام معاملات مالی

1. برخلاف بازار سرمایه، بازار پول مکان معینی ندارد.

۲-۴-۱-۲- بازار سرمایه

بازار سرمایه جایی است که در آن خریداران و فروشندگان سهام شرکت­ها، قرض دهندگان و قرض گیرندگان، ابزارهای مالی بلندمدت را مبادله و داد و ستد ‌می‌کنند(فرجی، ۱۳۸۲، ص۱۳۰). در بازار سرمایه­، یا بانک­ها با حضور خود بین دو گروه عرضه­کننده و تقاضاکننده سرمایه، به فعالیت پرداخته و جریان سرمایه را تسهیل ‌می‌کنند (نظام پایه بانکی) و یا تامین مالی به صورت مستقیم و بدون حضور واسطه مالی انجام شده و بنگاه­های اقتصادی نیازمند سرمایه، اقدام به انتشار اوراق بهادار ‌می‌کنند(نظام پایه – اوراق بهادار).

بازار اولیه^[۱] و ثانویه اوراق بهادار

۲-۵-۱- بازار اولیه

به لحاظ اقتصادی، یکی از وظایف مهم بازارهای مالی تسهیل تشکیل سرمایه است. شرکت­هایی که درصدد تامین مالی برمی­آیند، اوراق بهادار (دارایی­ های مالی) را در ازای پولی که واسطه­های مالی یا خود پس­اندازکنندگان می­پردازند مبادله ‌می‌کنند. سپس این شرکت این وجوه را به­ صورت سرمایه واقعی (مثل ساختمان، اثاثیه و ماشین­آلات) در ‌می‌آورد و آنگاه است که می­گویند شرکت تشکیل سرمایه داده است (جهانخانی و پارسائیان ، ۱۳۸۶،ص۱۶۵).

در بازار اولین اوراق بهادار، بنگاه­های اقتصادی می ­توانند تشکیل سرمایه داده و سهام و اوراق قرضه منتشره خود را برای اولین بار در آن عرضه نمایند. از نهادهای فعال در این بازار ‌می‌توان به بانک­های سرمایه­ گذار و مؤسسات تامین مالی اشاره نمود. در این بازار همواره با دو رویداد مهم روبرو هستیم: اول سهام و اوراق قرضه­ای که برای اولین بار از سوی بنگاه­های اقتصادی منتشر می­ شود. بدیهی است که داد و ستدهای بعدی بر روی این اوراق عملاً در بازاری صورت می­پذیرد که به عنوان بازار ثانویه شناخته می­ شود (تک روستا، ۱۳۸۷، ص۷۹).

۲-۵-۲- بازار ثانویه اوراق بهادار

در این بازار، اوراق بهاداری که قبلاً منتشر شده بین سرمایه ­گذاران معامله می­ شود، و آن­ها به راحتی می ­توانند با وجود این بازار اوراق بهادار خود را فروخته و آن را به پول نقد تبدیل نمایند(Duffie , etals , 2004, P46).

۲-۵-۲-۱- بازار ثانویه اوراق بهادار مشتمل بر چهار نوع است:

• بازار منسجم (با ساختار) بورس اوراق بهادار

1. بازار منسجم (با ساختار بورس اوراق بهادار): این نوع بازار، بازاری منسجم، متمرکز و سازمان یافته^[۲] است که از دو ویژگی عمده برخوردار است:

اولا: کلیه معاملات اوراق بهادار پذیرفته شده در بازار بورس، در تالار بورس و به دست کارگزاران و معامله گرانی انجام می­ شود که عضو بازار بورس هستند.

ثانیاً: معاملات به صورت حراجی بوده و کارگزاران سعی دارند تا اوراق بهادار ارائه شده را با کمترین قیمت ممکن برای مشتریان خود خریداری نمایند، و این در حالی است که کارگزاران سعی ‌می‌کنند اوراق بهادار را به بالاترین قیمت پیشنهاد شده به فروش رسانند.

در این بازار اوراق بهاداری مورد معامله قرار می­ گیرند که متقاضیان آن قبلا تقاضای ورود خود را ‌به این بازار ارائه کرده و شرایط لازم را احراز نموده باشند (CIB,1995,P24).

• بازار خارج از بورس

1. بازارهای خارج از بورس: پیشینه لغوی بازار خارج از بورس، مربوط به زمانی است که اوراق بهادار و پیشخوان مغازه معامله­گران معامله می­شد و به یک مکان خاص اشاره داشت، ولی در حال حاضر این واژه دیگر به یک مکان خاص اشاره نداشته و به یک نوع معامله و تجارت اطلاق می­ شود. در واقع بنگاه­هایی در این بازار فعالیت دارند که یا سهام آن­ها هنوز در بورس پذیرفته نشده، مانند شرکت­های کوچک و جدید و یا به دلیل محدودیت­هایی که بعد از ورود ‌به این بازار به آن­ها تحمیل می­ شود، علاقه­ای به عضویت در آن ندارند. لذا سرمایه ­گذاری که مایل به خرید سهام در این نوع بازارهاست، لازم است به واسطه­گران مخصوص این بازار مراجعه نماید( Kermani , 2004,p 37).

در این بازارها دو گروه عمده از واسطه­ها مشغول به کار هستند:

• • مؤسسات کارگزاری: کار این مؤسسات پیدا کردن خریدار یا فروشنده است و در قبال این کار از مشتریان خود کارمزد (کمیسیون) دریافت ‌می‌کنند.

• معامله­گران^[۳]: کار این افراد خرید و فروش اوراق بهادار به حساب خود و پذیرش خطر برای خودشان است. این گروه، اوراق بهادار را به قیمت معینی می­خرند و به قیمت کمی بالاتر می­فروشند.

از ویژگی­های دیگر بازارهای خارج از بورس این است که در یک محل خاص متمرکز نبوده و با بهره­ گیری از شبکه گسترده رایانه­ای و ارتباطی – مخابراتی می ­توانند فعالیت­های خود را در کل کشور گسترش و پوشش دهند. کارگزاران و معامله­گرایانی که در این نوع بازار فعالیت دارند از پیشرفته­ترین وسایل ارتباطی جهان نظیر پست الکترونیک و شبکه­ های اینترنتی برای برقراری ارتباط با یکدیگر و با مشتریان خود استفاده ‌می‌کنند. چنین نظام ارتباطی پیشرفته و سریعی به سرمایه ­گذاران این امکان را می­دهد تا از طریق انتخاب بین چندین بازارساز رقیب، اوراق بهادار مورد علاقه خود را انتخاب و خریداری نمایند. در این صورت بازار از حالت انحصاری خارج شده و معامله­گران می ­توانند با آگاهی از بازارهای مختلف اقدام به سرمایه ­گذاری نمایند.(Hermostllo 1996, p 52)

• بازار سوم^[۴]