ب)رعایت مهلت قانونی اقامه دعوی ؛که دو ماه از تاریخ اطلاع شوهر از تولد طفل یا تاریخ کشف خدعه مشتبه نمودن تاریخ تولد برای شوهر خواهد بود،رعایت موعد به منظور حفظ ثبات خانواده و حمایت از کودکان است که مرتبط با قواعد نظم عمومی است.

۳)مراحل دادرسی

دادگاه مکلف است ‌به این رکن توجه نماید هرچند مورد ایراد خوانده قرار نگیرد زیرا عدم طرح دعوی در موعد قانونی به مفهوم اقرار به نسب است.رعایت این موعد از ظاهر ماده۱۱۶۲با عبارت(‌در مورد مواد قبل) تنها ناظر به اماره فراش و اثبات ادعای خلاف ان می‌باشد و نسبت به سایر مصادیق نفی ولد به مفهوم عام تسری ندارد . چنانچه دعوی خارج از مهلت قانونی طرح شود ،داگاه مطابق بند ۱۱ ماده ۸۴ ناظر به ماده ۸۹ قانون آ. د .م ،قرار رد دعوی صادر می کند.

نکات:

• • در دعوی نفی ولد طبق ماده ۱۱۶۰ ق. م ،از کلیه دلایل و قراین و امارات میتوان استفاده نمود و محدودیتی ندارد مشروط به اینکه بر اساس ظن و گمان نباشد. یکی از دلایل و امارات تطبیق DNAخون پدر و فرزند و یا مادر و فرزند از طریق تجزیه خون ان ها می‌باشد .هرچند در صورت امتناع مادر یا فرزند از دادن خون هیچ اجبار قانونی بر این عمل وجود ندارد‌ زیرا اجبار منافی با حقوق مربوط به شخصیت افراد است و به همین دلیل دادگاه می‌تواند برای کشف واقعیت هر گونه اقدام یا تحقیق دیگری را که لازم بداند انجام و دستور دهد.

• نوع دیگر انکار ولد از طریق لعان است .لعان عبارت است ازاینکه ؛مرد با رعایت تشریفات خاص در برابر حاکم به زن خود نسبت زنا دهد یا فرزند خود را انکار کند بدون اینکه دلیلی بر ادعای خود داشته باشد.‌به این موضوع در آیات ۶و۷ سوره نور اشاره شده است.این امر زمانی مصداق دارد که زن زنده باشد و ادعا کند که طفل از ان شوهر است ولیکن شوهری که از این راه نفی ولد کند نیازی به اقامه دعوی و اوردن دلیل ندارد.لعان موجب حرمت ابدی بین زن و مرد خواهد بود و چنانچه به مفهوم انکار فرزند باشد، توارث بین فرزند و پدر و خویشان پدری را از بین می‌برد.ولیکن آثار نسبت فرزندی با مادر و خویشان مادری برقرار و از یکدیگر ارث می‌برند.

‌بنابرین‏ پس از آنکه لعان برای نفی ولد به عمل آمد آثارزیربر آن مترتب می‌گردد :

۱) رابطه فرزند مورد لعان با پدرو خویشاوندان پدری قطع می‌گردد.

۲) عقد نکاح بین زوجین منفسخ می شود.

۳) زن و شوهری که ملاعنه کرده‌اند بریک دیگر حرام ابدی می شود.

پس از تحقق لعان درصورتیکه پدررجوع کند یعنی کودک را فرزند خود بداند ،طبق ماده ۸۸۳ ق . مدنی پدرو خویشاوندان پدری ازفرزند موردلعان ارث نمی برند. وفقط از پدر ارث می‌برد.

گفتار سوم: آزمایش های ژنتیکی

عامل ژنتیکی ماده وراثتی موجود است که در سلولهای تمام موجودات زنده وجود دارد و از آن برای شناختن اشخاص استفاده می شود و به اختصار DNA گفته می شود. برای اولین بار دانشمند انگلیسی به نام الیک جفری عالم وراثت در سال ١٩٨۵ ‌به این توفیق دست یافت. از ویژگی‌های بارز استفاده از عوامل ارثی موارد زیر است: ۱)استفاده از این عامل نشان می‌دهد که هیچ تشابهی میان دو شخص وجود ندارد. ۲)علما معتقدند که این آزمایش دقیق ترین وسیله ایست که اکنون می‌تواند هویت افراد را تشخیص و در اثبات و نفی نسب به کار رود. ۳) چون هر انسانی نصفی از DNA خود را از پدر و نصف دیگر آن را از مادر به ارث می‌برد، DNA هر شخصی مختص به خود اوست. ۴) اثر وراثتی در تمام اعضای هر شخص صرف نظر از شیوه بافت آن یکسان است، پس اثر وراثتی که در چشم است همان اثر وراثتی است که در قلب و مو و سایر اعضای او وجود دارد. ۵) پژوهش های علمی نشان می‌دهد که قدرت این عامل در تمامی شرایط یعنی در سرما، گرما، رطوبت و خشکی آشکار است، حتی بعد از فوت نیز امکان شناخت آن از روی استخوان‌ها وجود دارد. ۶) مطالعه و مقایسه این عوامل آسان است و نیاز به دقت و تأمل زیادی نیست. ‌بنابرین‏ نتیجه بعضی از این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که قدرت عوامل ارثی و ژنتیک در اثبات و نفی نسب صددرصد است و امکان خطا را به صفر می‌رساند. بدون شک اثر وراثتی کشف علمی جدید است که فقهای قدیم حکم آن را بیان نکرده اند بلکه فقهای معاصر حکم آن را بر اساس عموم نصوص و قواعد کلی بیان کرده و گفته اند استفاده ازاین کشفیات علمی تعارضی با شریعت اسلامی ندارد و در زمینه هایی که امکان استفاده از آن وجود دارد فقهای معاصر آن را پذیرفته اند. مجمع فقه اسلامی نیز استفاده از آن را در اثبات نسب جایز دانسته و گفته اگر دو مرد ‌در مورد طفلی نزاع داشتند و هرکدام طفل را به خود ملحق می‌کردند استفاده از عامل وراثتی برای تعیین نسب جایز است.

امروزه با استناد به آزمایش‌های پزشکی که باید آنهارا در شمار دلایل پزشکی آورد، میتوان انتساب طفل به شوهر را منتفی اعلام کرد. لذا چنانچه در اثر نظرات کارشناسان فن و متخصصین محرز گردد که طفل فرزند شوهر نیست و این نظر مورد متابعت قاضی قرار گیرد ، اماره فراش اعتبار خود را از دست خواهد داد. آزمایش خون و آزمایش ژنتیکی DNA و عوامل ارثی نیز نوعی کارشناسی هستند که دادرس در نفی نسب به آن ها استناد می‌کند، اما در وجود نسب نمیتوان به قطع به آن ها استناد نمود. ‌بنابرین‏ در مواردی با آزمایش های مذکور نمیتوان رابطه پدر فرزندی را اثبات کرد و هیج دلیل قاطعی وجود ندارد که بجه ای از اسپرم فلان مرد است. آزمایش‌های علمی و پزشکی موجود تنها قادر به نفی نسب می‌باشند یعنی می‌توانند تنها اثبات کنند که کودک به دنیا آمده محصول اسپرم یا تخمک شخص مورد نظر نیست، ولی قادر به اثبات نسب نمیباشند به صورتی که به طور قطع ثابت کنند که طفل مذبور از اسپرم یا تخمک شخص مورد نظر است و همین امر سبب شده که بررسی این آزمایشات در این بخش بیان کنیم.

۱) آزمایش خون