تعریف محافظه کاری

یکی از پیامد های مهم رفتار نامتقارن محافظه کاری در مورد سودها و زیان‌ها اصرار بر ارائه کمتر از واقع خالص ارزش دارایی­ ها است. قانون گذاران بازارهای سرمایه، تدوین کنندگان استانداردها و دانشگاهیان، محافظه کاری را بدین دلیل مورد انتقاد قرار می‌دهند که این ارائه کمتر از واقع در دوره جاری می‌تواند موجب ارائه کمتر از واقع هزینه‌های دوره‌های آتی و از این رو منجر به ارائه بیش از واقع سود طی دوره‌های آتی شوند .اما APB (هیأت تدوین اصول حسابداری) محافظه کاری را به عنوان یک میثاق تعدیل کننده حسابداری مالی در بیانیه شماره ۴ فهرست بندی نموده است و بیان می‌کند که دارائی‌ها و بدهی‌ها اغلب در یک شرایط نامشخص قابل ملاحظه ارزیابی می‌شوند و بنابراین حسابداران با رعایت احتیاط پاسخ می‌دهند .

چات  فیلد[۱] محافظه کاری را در قرون وسطی ردیابی می‌کند . زمانی که صاحبان اموال بزرگ جریان امور خود را به مباشران واگذار می‌نمودند. مباشران زود متوجه می‌شدند که محافظه کار بودن وسیله‌ای برای حمایت از خود می‌باشد. عدم پیش بینی افزایش ارزش دارایی‌ها، از اهمیت برخوردار بود چرا که اگر در این زمان رویدادی رخ می‌داد که باعث کاهش اموال می‌گردید،  از نظر صاحب مال، مباشر مسئول بود. کی سو، ویگانت و وارفیلد[۲] (۲۰۰۱) محافظه کاری را این گونه تعریف می‌کنند، «به طور سنتی محافظه کاری در حسابداری وسیله‌ای است که به هنگام تردید در انتخاب رویه‌ای که ممکن است موجب ارائه بیش از واقع دارایی­ ها و سود شود راه حلی را بر می‌گزیند که کمترین پیامد را داشته باشد.» برای مثال بند ۹۵ از بیانیه‌های مفاهیم حسابداری مالی شماره ۲ (۱۹۸۰) چنین می‌گوید: «… اگر برای یک مبلغ دریافتنی یا پرداختنی دو برآورد با درجه احتمال یکسان وجود داشته باشد، محافظه کاری آن برآوردی را انتخاب خواهد کرد که کمترین خوش بینی در آن لحاظ شده باشد».

از نظر بیور[۳] (۱۹۹۸) رفتار محافظه کارانه به گونه‌ای است که منجر به انتخاب درآمدهای کمتر (نسبت به درآمد های بیشتر) و هزینه‌های بیشتر (نسبت به هزینه‌های کمتر) می‌شود و زیان­های تحمل نشده را شناسایی می‌کند ، در حالی که سودهای تحقق نیافته را شناسایی نمی‌کند. از این رو همان طور که فلتهام و اوهلسون[۴] (۱۹۹۵) بیان نمودند انتظار بر این است که این نتایج باعث بروز اختلافی بین ارزش بازار و ارزش دفتری سهام در بلند مدت گردد ( شروف، ونکاتارامان و ژانگ، ۲۰۰۴ ، ۶ ) [۵].

نمونه­هایی از رویه‌های حسابداری محافظه کارانه که منجر به شناسایی به هنگام تر اخبار بد می­شوند عبارتند از: قاعده اقل بهای تمام شده یا بازار برای ارزشیابی موجودی کالا، شناسایی زیان­های کاهش ارزش ( ولی عدم شناسایی سودهای  تجدید ارزیابی) برای دارایی‌های بلند مدت و حسابداری زیان‌های احتمالی در مقابل سودهای احتمالی. با تاکید بر اصل محافظه کاری، هنگامی که انجام موفق یک رویداد مالی با برخی ابهامات مواجه می‌شود رویه‌های حسابداری ترجیح می‌دهند که شک و تردیدی در شناسایی سود اعمال شود و همچنین معیار های تایید پذیری بیشتری را پیش از شناسایی سود ضروری می‌دانند (همان  منبع، ۶).

سود حسابداری به دلیل اینکه اطلاعاتی درباره جریان‌های نقدی جـاری و آتـی مـورد انتـظار شـرکت ارائـه می‌کند مربوط به قیمت سهام است و از این رو ، بر ارزش بازار شرکت تأثیرگذار
می‌باشد (واتز و زیمرمن ،۱۹۸۶، ۲۷ ) [۶]. از لحاظ واکنش بازار اوراق بهادار نسبت به سودهای گزارش شده ، نظریه بازارهای کارا نشان می‌دهند که به طور سیستماتیک، روش‌های مختلف «اصول عمومی پذیرفته شده در حسابداری»[۷]  موجب گمراهی سرمایه گذاران در محاسبه سودهای عملیاتی گزارش شده نمی‌شوند (همان منبع، ۵). از این رو بر اساس مباحث نظری(هندریکسون و وان بردا ۱۹۹۲[۸] و بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره ۲)، سرمایه گذاران باید درجه‌ای از محافظه کاری را در قالب انتظارات خود از کاربرد سود حسابداری برای برآورد جریان‌های نقدی آتی بکار گیرند (اسکات ،۲۰۰۰،۱،۲) [۹].از دیدگاه تهیه کنندگان صورت‌های مالی، محافظه کاری به عنوان کوششی برای انتخاب روشی از روش‌های پذیرفته شده حسابداری که به یکی از موارد زیر منتج می‌شود ، تعریف شده است:

• شناخت دیرتر درآمد فروش ؛
• شناخت سریع‌تر هزینه ؛
• ارزشیابی کمتر دارایی‌ها ؛ و یا

 ارزشیابی بیشتر بدهی‌ها ( شباهنگ ، ۱۳۸۲ ، ۵۴ ).

1. Chat Field
2. Kiso,vigant & varfild

[۳]. Beaver ,1988

[۴] . Feltham & Ohelson

[۵] . Shroff, Venkataraman & Zhang.

[۶] . Watts R.L , Zimmerman , J.L

[۷]. Generally Accepted Accounting Principles (GAAP).

7. ۷٫ Hendrickson & Van Breada

۸ . scott

سوالات یا اهداف پایان نامه :

• آیا ارتباطی بین محافظه کاری حسابداری و بازده غیر عادی در بازار سرمایه ایران وجود دارد یا خیر؟
• آیا ارتباطی بین تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده شرکت‌ها و بازده غیر عادی در بازار سرمایه ایران وجود دارد یا خیر؟