.

بررسی اثر سرمایه فکری بر عملکرد سازمانی و کسب مزیت رقابتی:

۱-۱-۳-۲) سرمایه های فکری و عملکرد سازمانی

عملکرد به چگونگی انجام وظایف، فعالیت ها و نتایج حاصله از انجام آنها اطلاق می شود. عملکرد را می توان نتایج قابل اندازه گیری تصمیمات و اقدامات سازمان دانست که نشان دهنده میزان موفقیت و دستاورد کسب شده باشد. در همین راستا استراتژی یک شیوه تخصیص منابع است که شرکت ها را قادر می سازد عملکردشان را حفظ و بهبود بخشند که همین امر باعث ایجاد تناسب در میان فعالیت های شرکت خواهد شد. اندازه گیری عملکرد به نوعی ردیابی کردن اجرای استراتژی شرکت از طریق مقایسه کردن نتایج واقعی بدست آمده در مقابل هدف های استراتژیک است. همانگونه که عملکرد نتیجه یک فعالیت است ، عملکرد نیز بایستی به منظور تحلیل  استراتژی ها اندازه گیری شود. اندازه گیری عملکرد در عین حال که سخت ترین و بد انگاشته ترین مفهوم می باشد اما یکی از مهم ترین کارها در زمینه حسابداری مدیریت است. اندازه گیری عملکرد، فرایند کمی کردن اعمال گذشته است. ROA در اندازه گیری  و بازدهی سرمایه استفاده می شده است. این روش ها به دلیل سنتی عملکرد از تکنیک های مالی مانند گذشته نگر بودن مورد انتقاد قرار گرفته اند چراکه در اندازه گیری منابع نامشهود، ناتوان بوده و برای ارزیابی عملکرد سرمایه گذاریها  در تکنولوژی های جدید و بازارهای رقابتی در سطح بازارهای جهانی مناسب نمی باشند )عالم تبریز ، ۱۳۸۸ ، ص ۱۸۸).

نظریه لو[۱] (۲۰۰۰) اثبات کرده است امروزه به جای آنکه دارایی های فیزیکی بخش اعظم ارزش بازاری یک شرکت را تشکیل بدهد، داراییهای نامشهودی مثل نوآوری ها، علامت تجاری و میزان آموزش این نقش را برعهده دارند. در گرداگرد جهان شناخت و بکارگیری بیشتر سرمایه فکری به شرکتها در جهت کارآمدتر، موثرتر و نوآورتر شدن و در نتیجه بالاتر رفتن عملکرد کمک شایانی می کند.

سرمایه های انسانی به عنوان بخشی از سرمایه های فکری نقشی اساسی در ایجاد این رابطه دارند. چن[۲] در تعریفی که از سرمایه های انسانی در سال ۲۰۰۴ ارائه نمود آنرا به عنوان مجموعه فاکتورهایی مانند دانش، مهارت ، قابلیت ها و نگرش های موجود در کارکنان تعریف نموده که می تواند منجر به ترغیب مشتریان در خرید از شرکت و در نتیجه کسب سود مالی به عنوان یک فاکتور مهم در عملکرد سازمانی گردد. این سرمایه به عنوان یک ابزار تولیدی بسیار مفید محسوب شده که نقش زیادی در افزایش کیفیت ارائه شده به مشتریان داشته و در همین راستا می تواند منجر به کسب مزیت رقابتی در بازار و در نتیجه کسب ارزی بالاتر برای سازمان گردد . از سوی دیگر به منظور اینکه سرمایه انسانی بتواند به صورتی کامل به عملکرد بهینه فکری خود برسد نیاز به یک سرمایه ساختاری پشتیبان دارد. اگر از قبل سرمایه گذاری مناسب در سرمایه ساختاری صورت نگیرد سرمایه های انسانی به خوبی از عهده انجام مسئولیت های خود بر نخواهند آمد.

از سوی دیگر هرچقدر سازمانها در R&D بیشتر سرمایه گذاری کنند دانش افراد موجود در سازمان افزایش یافته که این افزایش در سرمایه انسانی باعث تأثیر برروی سرمایه مشتری و در  نتیجه عملکرد سازمانی خواهد شد (چانگ [۳]، ۲۰۰۷ ، ص ۵).

بونتیس[۴] (۱۹۹۸) اولین مطالعه را در زمینه بررسی اثر سرمایه فکری به عنوان یک ساختار مجزا بر روی عملکرد انجام داد.

او در مطالعه خود به شواهدی دست یافت که از تأثیر سرمایه فکری بر روی عملکرد حمایت می کرد.در تحقیقی که وی در شرکت های مالزیایی انجام داد وجود این تأثیرات را اثبات و نشان  داده که شدت ارتباط مابین زیر مجموعه  ، بسته به وجود منابع مختلف در آنها، متفاوت است.

[۱]- Lev

[۲]- Chen

[۳]- Chang

[۴]- Bontise

سوالات یا اهداف پایان نامه :

اهداف تحقیق

تحقیق ما به دنبال تحقق سه هدف زیر است:

• • ارزیابی میزان دخالت اطلاعات سرمایه فکری در تصمیمات سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.

• رتبه بندی و تعیین اهمیت هر کدام از اجزای سرمایه فکری برای سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.
• لزوم انعکاس یا عدم انعکاس اطلاعات مربوط به سرمایه فکری در صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران

.

نقش ماموریت در بالابردن عملکرد

جای هیچگونه شکی نیست که در سال های اخیر ، بیانیه ماموریت، نقشی کلیدی در استراتژی شرکت و فرایند برنامه ریزی استراتژیک یافته است اگر تمامی مواردی که در بیانیه ماموریت آمده به صورتی کامل اجر گردد میزان عملکرد افزایش خواهد یافت ( البته با فرض ثابت بودن سایر عومل). یکی از عوامل ضروری برای اجرای ماموریت ، میزان اطلاع، درک و تعهد اعضای سازمان به ماموریت سازمان می باشد. وقتی در سازمانی ده، صد و یا هزاران کارمند آگاهی ، دانش و درکشان از ماموریت سازمان را با یکدیگر تقسیم کنند به هدف های گنجانده شده در ماموریتشان بسیار سریع تر خواهند رسید.چرا؟ زیرا داشتن یک احساس دسته جمعی از ماموریت ، کشتی سازمان را با دقت و اشتیاق بیشتری به سمت مسیر ترسیم شده اش هدایت می کند. اگر کارکنان نتوانند ماموریت را تعریف و بیان نمایند و یا نتوانند آنرا به خاطر آورده و یا به آن متعهد باشند، بسیار مشکل است (بخوانید غیر ممکن) که کرها را بدرستی تکمیل کرده و در نتیجه به عنوان یک ابزار برنامه ریزی بی اهمیت به حساب خوهد آمد درنتیجه، دانش کارکنان و تعهدشان به ماموریت سازمان به عنوان یک جزء مهم  منجر به بالا رفتن سرمایه فکریاز سرمایه های فکری اساسی سازمان محسوب شده که بافرض درست بودن تئوریهای عملکرد می شود.

دو جنبه بسیار مهمی که یک ماموریت بایستی داشته باشد تا بتواند بر عملکرد تأثیر بگذارد عبارتست از:

۱- میزانی که ماموریت ( به عنوان یک ابزار حیاتی برنامه ریزی استراتژیک) بایستی شناخته، فهمیده و در درون سازمان به وسیله کارکنان تسهیم شود.

۲- میزانی از ماموریت که توانایی ها و تعهد کل کارکنان در سراسر سازمان در نظر می گیرد )عالم تبریز ، ۱۳۸۸ ، ص ۱۹۲ ).

۳-۱-۳-۲) مزیت رقابتی

با نگاهی دقیق به جهان پیرامون، این حقیقت آشکار می شود که ” جهان امروز بسیار متفاوت تر از گذشته است.” برای مثال ، از ویژگی های مسلط جهان امروز می توان به جهانی شدن اقتصاد، تولید انبوه، ظرفیت مازاد در اکثر بازارها، رقابت بر مبنای زمان، حجم انبوه اطلاعات و کارایی ارتباطات، دانش، اطلاعات و قدرت روز افزون مشتری اشاره کرد که این همه بیانگر یکپارچگی بازارهای جهانی و پیچیدگی روزافزون بازارها و پویایی محیط فراروی شرکت ها و موسسات تولیدی و خدماتی است. در چنین فضایی این سوال اساسی قابل طرح است که : راز بقاء و موفقیت سازمانها در بازار رقابتی امروز چیست؟

سوالات یا اهداف پایان نامه :

اهداف تحقیق

تحقیق ما به دنبال تحقق سه هدف زیر است:

• • ارزیابی میزان دخالت اطلاعات سرمایه فکری در تصمیمات سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.

• رتبه بندی و تعیین اهمیت هر کدام از اجزای سرمایه فکری برای سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.
• لزوم انعکاس یا عدم انعکاس اطلاعات مربوط به سرمایه فکری در صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران

.

مزیت رقابتی

با نگاهی دقیق به جهان پیرامون، این حقیقت آشکار می شود که ” جهان امروز بسیار متفاوت تر از گذشته است.” برای مثال ، از ویژگی های مسلط جهان امروز می توان به جهانی شدن اقتصاد، تولید انبوه، ظرفیت مازاد در اکثر بازارها، رقابت بر مبنای زمان، حجم انبوه اطلاعات و کارایی ارتباطات، دانش، اطلاعات و قدرت روز افزون مشتری اشاره کرد که این همه بیانگر یکپارچگی بازارهای جهانی و پیچیدگی روزافزون بازارها و پویایی محیط فراروی شرکت ها و موسسات تولیدی و خدماتی است. در چنین فضایی این سوال اساسی قابل طرح است که : راز بقاء و موفقیت سازمانها در بازار رقابتی امروز چیست؟

با نگاهی به ادبیات مربوطه و بررسی نظریات متخصصان مدیریت استراتژیک، پاسخ سوال در ایجاد و تداوم مزیت رقابتی پایدار یافت می شود. به این معنا که صاحب نظران معتقدند سازمانها برای مسون ماندن از امواج سهمگین محیطی و نیز سازگاری با الزامات رقابتی ، چاره جز کسب و تداوم اهرم نفوذ رقابتی پایدار ندارند.

مزیت رقابتی تمایز در ویژگی ها یا ابعاد هر شرکتی است که آنرا در مقایسه با رقبا قادر به رقابت بهتر ( ارزش بهتر)به مشتریان می کند . همچنین مزیت رقابتی ارزش های قابل ارائه شرکت برای مشتریان است ، به نحوی که این ارزش ها از هزینه های مشتری بالاتر باشند.” توجه به عنصر تعاریف فوق و سایر تعاریف ارائه شده در مورد مزیت رقابتی گویای این است که وجود ارتباط مستقیم میان ارزش های مورد نظرمشتری، ارزش های عرضه شده شرکت و رقبای آن الزامات و ابعاد مزیت رقابتی را تعیین می کند. چنانچه از ارزش های عرضه شده شرکت در مقایسه با ارزش های عرضه شده رقبا بیشتر به ارزش های مورد نظر و انتظامات مشتری سازگارتر و نزدیکتر باشد، می توان گفت که آن شرکت در یک یا چند شاخص نسبت به رقبای خود دارای مزیت رقابتی است، به نحوی که این مزیت باعث می شود که شرکت در عرصه بازار نسبت به رقبای خود در نزدیکی به مشتری و تسخیر قلب وی، برتری داشته باشد )عالم تبریز ، ۱۳۸۸ ، ص ۱۹۳ ).

سوالات یا اهداف پایان نامه :

اهداف تحقیق

تحقیق ما به دنبال تحقق سه هدف زیر است:

• • ارزیابی میزان دخالت اطلاعات سرمایه فکری در تصمیمات سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.

• رتبه بندی و تعیین اهمیت هر کدام از اجزای سرمایه فکری برای سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.
• لزوم انعکاس یا عدم انعکاس اطلاعات مربوط به سرمایه فکری در صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران

.

مزیت مشهود در مقابل نامشهود

مزیت رقابتی مشهود، آن نوع مزیتی است که منشاء آن منابع مشهود بوده و به صورت داده های فیزیکی مانند ماشید آلات ، تجهیزات و… می توان آنها را مشاهده کرد . مزیت های مشهود معمولا از تعهد شرکت نسبت به مقدار زیادی منابع در عرصه های خاص که به راحتی قابل تغییر نیستند ناشی می شود که از آن جمله می توان به سرمایه گذاری سنگین در ماشین آلات اشاره نمود ( این نوع مزیت نمی تواند در قلمرو سرمایه فکری سازمان مورد بحث قرار داده شود.) در مقابل مزیت نامشهود آن نوع مزیتی است که امکان مشاهده آن در شکل فیزیکی به راحتی مقدور نیست. این نوع مزیت معمولا پشت عوامل مشخصی پنهان است که می تواند از نام تجاری، شهرت ، شیوه یادگیری و دانش کارکنان، فرهنگ سازی و… حاصل گردد. برای مثال مزیت رقابتی ناشی از فرهنگ سازی مبتنی بر نوآوری بازار  محور آن است که شرکت را قادر ساخته هرسال بخش قابل ملاحظه ای از فروش خود را ازمحل محصولات نوآور بدست آورد. از طرف دیگر سیاست شرکت مبنی بر اینکه مهندسان می توانند ۱۵ درصد وقت اداری خود را روی پروژه های خود صرف کنند تا حدود زیادی به نوآوری محصولات شرکت کمک کرده است. به طور کلی می توان گفت که هر قدر مزیت رقابتی، نامشهود باشد امکان تقلید آن مشکل تر و زمان برتر خواهد بود. ضمن اینکه جابجایی و جذب مزیت نامشهود بسیار  مشکل تر از مزیت مشهود است.

در واقع مزیت های مشهود از منابع فیزیکی و قابل مشاهده سازمان ناشی می شوند در حالیکه مزیت های نامشهود از قابلیت های سازمان منتج می گردند که ناشی از شیوه های برنامه ربزی، سبک های مدیریتی، فرایندها، ساختار و سیستم های سازمانی ، مکانیزم های یادگیری، روش های هماهنگی ونیز کارهای تیمی ( که در سرمایه انسانی قابل بحث هستند) است. به همین علت تقلید پذیری آن مشکل خواهد بود )عالم تبریز ، ۱۳۸۸ ، ص ۱۹۴ ).

۵-۱-۳-۲) مدیریت دانش، ابزاری برای تبدیل سرمایه های فکری به مزیت رقابتی

بدون شک اهمیت روزافزون سرمایه فکری مدیریت نظام مند را موجب می شود. مدیریت دانش می تواند به عنوان آن  بخش از فرایند مدیریت تعریف شود که بر تحلیل نظام مند ، برنامه ریزی، انباشت ، خلق ، توسعه، ذخیره سازی و کاربرد دانش شرکت تمرکز دارد و سعی دارد تا حد زیادی سرمایه انسانی را به سرمایه ساختاری به منظور ایجاد مزیت رقابتی تبدیل نموده و تحقق اهداف اصلی دیگر به نحوی مقتضی کمک نماید. همچنین، مدیریت دانش به عنوان یک فعالیت بین وظیفه ای، جزء شایستگی مدیریت (استراتژیک ) ارشد یک شرکت است و باید باشد.

مدیریت دانش باید نتایج مناسبی را ارائه دهد|، به این معنی که به ایجاد مزیت رقابتی شرکت کمک کند. هدف اساسی آن بایستی تا جایی که ممکن است تبدیل سرمایه انسانی شرکت به سرمایه ساختاری باشد. به  منظور تحقق این هدف وظایف اساسی مدیریت دانش بایستی به شرح زیر باشد  )عالم تبریز ، ۱۳۸۸ ، ص ۱۹۵ ).

سوالات یا اهداف پایان نامه :

اهداف تحقیق

تحقیق ما به دنبال تحقق سه هدف زیر است:

• • ارزیابی میزان دخالت اطلاعات سرمایه فکری در تصمیمات سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.

• رتبه بندی و تعیین اهمیت هر کدام از اجزای سرمایه فکری برای سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.
• لزوم انعکاس یا عدم انعکاس اطلاعات مربوط به سرمایه فکری در صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران

.

ارتباط سرمایه ی فکری ، سرمایه ی اجتماعی و مزیت رقابتی

مطالعات قلیچ لی (۱۳۸۵) در دو شرکت خودرو سازی بزرگ ایران نشان داد که بین عناصر سرمایه ی فکری ، سرمایه ی اجتماعی و مزیت رقابتی همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد .

نتایج آزمون مدل تحقیق فوق نشان داد که در شرکت های مطالعه شده سرمایه ی اجتماعی و سرمایه ی فکری بر مزیت رقابتی آنها تأثیر مثبت و معنی داری داشته است . در زمینه ی سرمایه ی اجتماعی ، عناصر  سرمایه ی اجتماعی این شرکت ها به ترتیب اولویت عبارت بود از : شناختی ، ساختاری و رابطه ای . این شرکت ها در زمینه عنصر ساختاری که بیانگر ساختار مند بودن ارتباطات کاری است همچنین در زمینه عنصر رابطه ای که بیانگر اعتماد ، تعهدات و هویت مشترک بین افراد سازمانی است نسبت به عنصر شناختی سرمایه ی اجتماعی که شامل تلاش به منظور ایجاد ارزشها و چشم انداز سازمانی مشترک است ، تلاش کمتری انجام داده اند . همچنین بر اساس نتایج تحقیق در زمینه سرمایه ی فکری عناصر آن به ترتیب اولویت عبارت بود از : سرمایه انسانی ، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای . این تحقیق نشان داد که این دو شرکت در زمینه سرمایه انسانی از قبیل دانش ، مهارت ها و شایستگی های کارکنان خود و همچنین در زمینه سرمایه ساختاری از قبیل دارایی فکری ، نو آوری ، فرایند ها و روش های کاری ، یادگیری سازمانی و سیستم های اطلاعاتی تلاش بیشتری انجام داده اند تا در زمینه سرمایه رابطه ای ، که بیانگر رابطه این شرکت ها با ذی نفعان بیرونی شان مثل مشتریان ، تأمین کننده و سرمایه گذاران است . به علاوه ، سرمایه اجتماعی شرکتهای مورد مطالعه به ترتیب بر عناصر انسانی و رابطه ای سرمایه ی فکری تأثیر مثبت و معنی داری داشته است . به طور کلی ، نتایج نشان می دهد که این شرکت ها با تقویت روابط اجتماعی بین کارکنان خود می توانند به کسب ، تسهیم و خلق دانش موجود در ابعاد سرمایه انسانی و سرمایه رابطه ای خود کمک کنند .

این شرکت ها اگر چه در زمینه توسعه سرمایه انسانی و تبدیل آن به سرمایه ساختاری و رابطه ای تلاش هایی انجام داده اند، با وجود این نتوانسته اند به ترتیب از سرمایه ساختاری، سرمایه رابطه ای و سرمایه انسانی خود به عنوان منابعی برای کسب مزیت رقابتی استفاده کنند. در خصوص مزیت رقابتی این شرکت ها تحقیق نشان داد که آنها در طی سه سال گذشته سعی کرده اند به ترتیب در حوزه های تصویر عمومی ، کیفیت ، پشتیبانی، قیمت و طراحی، و عدم تمایز، محصولات و خدمات خود را در بازارهای هدفشان متمایز کنند و در طی این سالها اقداماتی را به منظور بهبود تصویر عمومی، کیفیت و خدمات پشتیبانی، محصولات و خدمات خود انجام داده اند. همچنین با وجود تلاش این شرکت ها در زمینه های کاهش قیمت و بهبود طراحی محصولات خود، شاید به دلیل اینکه صنعت خودروی کشور نسبت به صنعت خودروهای کشورهای توسعه یافته رقابتی نیست، تمرکز آنها بر این دو عنصر مزیت رقابتی کمتر بوده است. البته می توان اظهار کرد تمرکز تلاش های آنها طی سه سال اخیر بر بهبود تصویر عمومی، کیفیت و خدمات پشتیبانی به احتمال زیاد بخاطر فشار شرکای تجاری، رقبای داخلی و بیرونی، مردم و دولت بوده است.همچنین توجه نرکدن شرکت های مطالعه شده به عنصر عدم تمایز مزیت رقابتی نشان می دهد که آنها سعی دارند با اتخاذ یک استراتژی فعالانه، نه تقلیدی محصولات و خدمات خود را متمایز کنند. به طور کلی، بررسی رابطه ی سرمایه اجتماعی و سرمایه ی فکری با مزیت رقابتی در این تحقیق نشان داد که سرمایه اجتماعی با تقویت سرمایه ی فکری می تواند بر مزیت رقابتی شرکت های مورد مطالعه تأثیر مثبت و معنا داری داشته باشد (قلیچ لی ، ۱۳۸۸، ص۵۶).

سوالات یا اهداف پایان نامه :

اهداف تحقیق

تحقیق ما به دنبال تحقق سه هدف زیر است:

• • ارزیابی میزان دخالت اطلاعات سرمایه فکری در تصمیمات سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.

• رتبه بندی و تعیین اهمیت هر کدام از اجزای سرمایه فکری برای سرمایه گذاران بورس اوراق بهادر تهران.
• لزوم انعکاس یا عدم انعکاس اطلاعات مربوط به سرمایه فکری در صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران